Wprowadzenie przez przedsiębiorcę nowych lub zwiększenie dotychczasowych opłat wymaga doręczenia konsumentowi wzorca, z którego opłaty te wynikają – w przeciwnym razie płatności nie mogą być egzekwowane.
Potwierdził to po raz kolejny Prezes UOKiK – jedna z ostatnich jego decyzji (decyzja nr RWA 08/2015) dotyczy działań ogólnopolskiej sieci klubów fitness. W przeprowadzonym postępowaniu ustalono, że sieć dopuściła się wobec konsumentów korzystających z jej usług dwóch rodzajów praktyk, które w ocenie Prezesa UOKiK mogły naruszać zbiorowe interesy konsumentów.
Po pierwsze – w przypadku, gdy pobranie opłaty za członkostwo w sieci z wykorzystaniem tzw. polecenia zapłaty lub obciążenia karty płatniczej okazało się nieskuteczne, konsumenci byli obciążani dodatkowymi opłatami za każdą nieudaną próbę pobrania takiej płatności. W toku postępowania Prezes UOKiK ustalił jednak, że choć konsumenci przy zawieraniu umowy z siecią otrzymywali tzw. „ogólne warunki uczestnictwa”, czyli wzorzec umowny regulujący prawa i obowiązki konsumenta i sieci klubów fitness, to w dokumencie tym nie określono zasad pobierania dodatkowej opłaty ani jej wysokości. Informacje w zakresie konieczności uiszczenia opłaty były jedynie wywieszane w recepcji każdego z klubów skupionych w sieci.
W sytuacji, gdy jedna ze stron umowy – w tym przypadku sieć klubów fitness – ustala tzw. wzorzec umowny (w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin), dokument taki rzeczywiście wiąże drugą stronę i może być wobec niej egzekwowany jedynie wówczas, jeżeli został jej doręczonyprzed zawarciem umowy. Wyjątek od tej zasady zachodzi wówczas, gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte – w takim przypadku wzorzec wiąże także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści, ale odstępstwo to nie dotyczy umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Prezes UOKiK wskazał, że umowy o członkostwo zawieranej między konsumentem a siecią klubów fitness z pewnością nie można uznać za umowę zawieraną w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. W praktyce oznacza to, że wywieszenie wzorca umowy określającego wysokość opłat dodatkowych za dokonanie płatności w recepcji klubu w miejscu ogólnie dostępnym nie spełnia obowiązku doręczenia konsumentom wzorca umowy. Sieć żądała więc od konsumentów opłat na podstawie wzorca, który nie został im doręczony i tym samym ich nie wiązał, co w ocenie Prezesa UOKiK godziło w dobre obyczaje takie jak uczciwość, rzetelność czy działanie z uwzględnieniem interesów klientów.
Druga z budzących wątpliwości praktyk polegała na trzykrotnym wprowadzeniu przez sieć podwyżki obowiązujących opłat abonamentowych, przy czym konsumenci zostali o nich poinformowani wyłącznie przez wywieszenie ogłoszeń w recepcjach i szatniach klubów. W przypadku jednego klubu konsumenci zostali poinformowani o podwyżce opłat dodatkowo w drodze wiadomości SMS. Jak zaś wynika z obowiązujących w tym zakresie przepisówjakakolwiek zmiana wysokości opłat powinna być dokonana poprzez doręczenie konsumentowi wzorca umownego określającego nową wysokość tej opłaty. Po jego otrzymaniu konsument, który nie wyraża zgody na zmianę, może zawartą umowę wypowiedzieć. Brak doręczenia zmienionych warunków finansowych członkostwa w sieci klubów i późniejsze żądanie uiszczania podwyższonych opłat Prezes UOKiK uznał więc za działanie bezprawne.
Sieć klubów fitness została zobowiązana do zaniechania stosowania zarzucanych jej praktyk i usunięcia ich skutków. Przedsiębiorca nie będzie już pobierać opłat dodatkowych od konsumentów, których przy zawarciu umowy nie poinformowała o ich wysokości. Jednocześnie konsumenci, który zostali objęci podwyżkami opłaty za członkostwo, otrzymają vouchery o wartości 79 zł.
Anna Eliszewska, aplikant radcowski
