Podsumowanie prawne czerwca 2017r. obejmuje następujące zagadnienia:

ZMIANY W PRAWIE

1. Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji – tzw. private enforcement
2. Prawo administracyjne – przepisy ustawy o ochronie przyrody
3. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
4. Trwają konsultacje publiczne dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

1. Decyzja w sprawie Credit Agricole Bank Polska – jednostronne zmiany w umowach oraz system bankowości bez cech trwałego nośnika
2. Postępowanie przeciwko Polkomtel – smsy premium
3. Kolejna wykryta zmowa przetargowa

ORZECZNICTWO

1. Zakres ochrony ubezpieczeniowej odpowiedzialności cywilnej rolników
2. Oddział przedsiębiorcy zagranicznego – brak zdolności prawnej i sądowej

—

ZMIANY W PRAWIE

1. Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji – tzw. private enforcement

W dniu 27 czerwca br. weszła w życie regulacja wdrażająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE z dnia 26 listopada 2014 roku w sprawie niektórych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji państw członkowskiej i Unii Europejskiej, objęte przepisami prawa krajowego.

Nowa ustawa ma na celu ułatwienie i uproszczenie dochodzenia roszczeń przez osoby poszkodowane na skutek praktyk antykonkurencyjnych. Na jej gruncie wystąpić z powództwem będzie mógł złożyć każdy, kogo dotknęły niedozwolone działania – np. kontrahent lub konkurent przedsiębiorcy, który naruszył prawo konkurencji lub konsument. Sprawy rozpatrywać będą sądy okręgowe, bez względu na wartość przedmiotu sporu i mogą dotyczyć m.in. praktyk uznanych w decyzjach Prezesa UOKiK za porozumienia ograniczające konkurencję, nadużywanie pozycji dominującej, a także naruszeń, odnośnie do których nie było prowadzone postępowanie i wydana decyzja organu ochrony konkurencji. Ponadto do polskiego wymiaru sprawiedliwości mogą zwracać się poszkodowani przez naruszenia prawa konkurencji stwierdzone przez Komisję Europejską oraz w niektórych przypadkach przez organy ochrony konkurencji innych państw członkowskich. Z powództwem mogą wystąpić nie tylko poszkodowani, ale również ich reprezentanci – organizacje zrzeszające konsumentów lub przedsiębiorców.

Ułatwieniem dochodzenia roszczeń będą dwa domniemania: domniemanie winy sprawcy naruszenia oraz domniemanie wyrządzenia szkody przez naruszenie prawa konkurencji. Oznacza, że to strona pozwana będzie musiała udowodnić, że nie naruszyła prawa konkurencji. Ponadto sąd będzie związany ustaleniami zawartymi w prawomocnej decyzji Prezesa UOKiK o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję

Nowe przepisy wprowadzają do postępowania cywilnego wniosek o wyjawienie środka dowodowego. Sąd na wniosek powoda, który uprawdopodobni swoje roszczenie i zobowiąże się, że wykorzysta dowód tylko na potrzeby tego postępowania, może nakazać pozwanemu przedsiębiorcy okazanie dowodu, który posiada, np. dokumentów czy korespondencji e-mail. Jeżeli strona będzie się od tego uchylać, sąd może ją obciążyć kosztami postępowania niezależnie od końcowego rozstrzygnięcia, a nawet uznać za ustalone fakty, które mają być stwierdzone przy pomocy żądanych materiałów.

2. Prawo administracyjne

W dniu 17 czerwca 2017 roku weszły w życie zmiany wprowadza ustawą z 11 maja 2017 roku o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz.U. poz. 1074). Tym samym zaostrzone zostały złagodzone na początku bieżącego roku przepisy ustawy o ochronie przyrody.

Najważniejsze, z punktu widzenia obywateli, zmiany dotyczą usuwania drzew, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, jeśli obwód pnia na wysokości 5 cm przekracza:

• 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego,
• 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
• 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew,

i drzewo rośnie na nieruchomości stanowiącej własność osoby fizycznej i jest usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej, to należy chęć usunięcia drzewa zgłosić do odpowiedniego organu (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta).  Zgłoszenie musi zawierać imię i nazwisko wnioskodawcy, oznaczenie nieruchomości, z której drzewo ma być usunięte, oraz rysunek albo mapkę określającą usytuowanie drzewa na nieruchomości.

W terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia gmina winna dokonać oględzin w celu ustalenia nazwy gatunku drzewa, obwodu pnia ustalonego na wysokości 5 cm, a w przypadku, gdy na tej wysokości drzewo:

1. posiada kilka pni – obwodu każdego z tych pni,
2. nie posiada pnia – obwodu pnia poniżej korony drzewa.

Po dokonaniu oględzin trzeba będzie odczekać 14 dni – w takim bowiem terminie organ może, w drodze decyzji administracyjnej, wnieść sprzeciw. Należy założyć, że w rzeczywistości termin ten będzie nieco dłuższy, bowiem 14 dni to czas na wydanie decyzji, do którego doliczyć trzeba jeszcze czas na jej doręczenie. Przepisy wyraźnie wskazują bowiem, że za dzień wniesienia sprzeciwu uznaje się dzień nadania decyzji administracyjnej w placówce pocztowej albo dzień wprowadzenia do systemu teleinformatycznego.

Ponadto, zmienione przepisy wprowadzają możliwość wydania, przed upływem 14-dniowego terminu, zaświadczenia o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu. Wydanie zaświadczenia wyłącza możliwość wniesienia sprzeciwu oraz uprawnia do usunięcia drzewa.

Na usunięcie drzewa obywatel będzie miął 6 miesięcy od oględzin przeprowadzonych przez gminę. Po tym terminie konieczne będzie nowe zgłoszenie i przeprowadzenie na nowo całej procedury.

3. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

Przez wiele lat stan zatrudnienia, od którego zależał obowiązek tworzenia ZFŚS wynosił co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty według stanu na dzień 1 stycznia danego roku. Od 1 stycznia 2017 roku ZFŚS tworzony jest obowiązkowo przez pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz pracodawców zatrudniających co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, jeżeli o utworzenie Funduszu zawnioskuje zakładowa organizacja związkowa. Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych mają obowiązek tworzenia ZFŚS niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników mogą tworzyć Fundusz lub wypłacać świadczenie urlopowe na zasadzie dobrowolności. Jednak ci pracodawcy, którzy nie są objęci układem zbiorowym pracy oraz nie są zobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania mają obowiązek informowania pracowników o nietworzeniu Funduszu i niewypłacaniu świadczenia urlopowego.

4.  Trwają konsultacje publiczne dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw

W czerwcu 2017 roku rozpoczęto prace nad rządowym projektem ustawy nowelizującej ustawę o odnawialnych źródłach energii, a także m. in. ustawę o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Obecnie trwają konsultacje publiczne dotyczące projektu.

Nowelizacja ma na celu zapewnienie pełnej zgodności przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii z przepisami pomocowymi – zgodnie ze zobowiązaniem wobec Komisji Europejskiej złożonym w procedurze notyfikacyjnej. Uzasadnienie projektu wskazuje ponadto na potrzebę dostosowania przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii do zmieniających się uwarunkowań rynkowych i gospodarczych.

Projekt zakłada w szczególności:

• doprecyzowanie części definicji ustawowych;
• doprecyzowanie elementów zbiorczego raportu rocznego Prezesa URE;
• kontynuację niezbędnych zmian systemowych umożliwiających utworzenie na zasadach rynkowych lokalnych obszarów zrównoważonych energetycznie;
• dokonanie zmian usprawniających działanie systemu aukcyjnego w odniesieniu między innymi do podziału na tzw. koszyki,
• likwidację zbędnych elementów zawartych w oświadczeniach składanych przez wytwórców energii w instalacjach OZE,
• zaproponowanie systemowych zmian wsparcia OZE polegających na wprowadzeniu, obok systemu aukcyjnego, przyjaznego dla odbiorców końcowych energii systemu Feed-in-tariff (FIT) fit-in premium (FIP) dla wytwórców energii ze źródeł odnawialnych dedykowanego dla mikro i małych instalacji OZE wykorzysujących stabilne i przewidywalne źródła energii (hydroenergia, biogaz, biogaz rolniczy) o mocy zainstalowanej mniejszej niż 500 kW – FIT oraz o mocy nie mniejszej niż 500 kW i mniejszej niż 1 MW – FIP.

Zgodnie z treścią projektu zasadnicza część przepisów nowelizacji ma wejść w życie z dniem 1 września 2017 r.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

1. Decyzja w sprawie Credit Agricole Bank Polska – jednostronne zmiany w umowach oraz system bankowości bez cech trwałego nośnika

Prowadzone od 2015 roku postępowanie przez UOKiK wykazało, że Credit Agricole Bank Polska dokonywał jednostronnych zmian postanowień umownych, pomimo że nie miał ku temu podstaw prawnych. Ponadto UOKiK uznał, że wewnętrzny system e-bankowości stosowany przez bank nie posiada obecnie cech trwałego nośnika i nie może on stanowić jedynego kanału do przesyłania konsumentom informacji o planowanych modyfikacjach w wykonywanych umowach. Wątpliwości prezesa UOKiK dotyczyły również tego, że bank w kierowanych do swoich klientów wiadomościach o proponowanych zmianach warunków umów nie informował o podstawach prawnych i okolicznościach.  W takiej sytuacji konsument nie wiedział, czy np. zmiana wysokości opłaty za wypłatę gotówki z bankomatu, którą wprowadził bank, była przewidziana w regulaminie.

Bank zobowiązał się usunąć skutki kwestionowanych praktyk i zrekompensować straty, jakie mogli ponieść klienci. Bank zaproponuje swoim klientom, w osobnej korespondencji, zawarcie – w oddziale banku aneksów do obowiązujących umów. W efekcie zmiany sygnalizowane w latach 2013-2015 nie będą konsumentów obowiązywać, a bank rozliczy się z nimi z pobranych opłat i prowizji od wprowadzenia określonej zmiany, aż do momentu zawarcia aneksu. Ponadto, konsumenci, którzy otrzymali wiadomość o zmianach w umowach, będą mogli przez miesiąc bez opłat wypłacać gotówkę z bankomatów w kraju i za granicą. O szczegółach decyzji i wypłaty rekompensaty bank poinformuje klientów listownie.

Decyzja jest prawomocna i publikowana jest także na stronie internetowej banku.

2. Postępowanie przeciwko Polkomtel – smsy premium

UOKiK wszczął postępowanie przeciwko Polkomtelowi, który jako jeden z operatorów świadczy m.in. usługę Czat Towarzyski. Podstawą do podjęcia działań były skargi od konsumentów, w których informowali o naliczaniu przez operatora opłat za przychodzące wiadomości sms.

Wątpliwości Prezesa UOKiK budzą także odpowiedzi na udzielane konsumentom reklamacje, które mogą utrudniać dochodzenie ich praw, a także fakt, że Polkomtel może nie kontrolować tego, jak partnerzy realizują wysyłkę smsów premium. Konsumenci wielokrotnie informowali Polkomtel o nieprawidłowościach związanych z usługami świadczonymi z wykorzystaniem numerów 7218 i 60228. Urząd przeanalizował odpowiedzi Polkomtel na reklamacje klientów. Ze skarg wynika, że wielu nie wiedziało, że aktywowali usługę, dlatego zdziwił ich wysoki rachunek za telefon. Operator odpowiadał, że usługa została prawidłowo zrealizowana i odsyłał konsumentów do „zewnętrznych podmiotów”, nie podając ich nazwy. W ten sposób mógł sugerować, że to te podmioty, a nie Polkomtel, świadczą usługę i mogą rozpatrzyć reklamację. Może to utrudniać abonentom dochodzenie ich praw.

Wątpliwości urzędu wzbudza brak kontroli Polkomtel nad tym, jak podmioty, z którymi współpracuje przy realizacji usług premium, wywiązują się ze swoich zadań. Przedsiębiorca może nie wiedzieć, jaki podmiot przygotowuje treść dostarczaną w ramach usługi premium, za którą Polkomtel pobiera opłaty, oraz na czym konkretne usługi polegają. Tym samym operator może nie dochowywać należytej staranności przy świadczeniu usług premium na rzecz swoich abonentów. Ponadto, zastrzeżenia wzbudza to, że Polkomtel mógł nie zareagować, gdy wpływały do niego reklamacje konsumentów.

3. Kolejna wykryta zmowa przetargowa

Postępowanie prowadzone przez UOKiK objęło podmioty z woj. dolnośląskiego: Zakład Ogólnobudowlany Instalatorstwo Elektryczne Ireneusz Nowosza, Firma Produkcyjno-Usługowo Handlowa Roberto oraz Firma Produkcyjno-Usługowo-Handlowa Elektrobud. Przedsiębiorcy ci wpłynęli na wynik co najmniej czterech przetargów organizowanych w 2015 roku. Poszkodowane były instytucje publiczne z woj. dolnośląskiego: Zarząd Dróg Powiatowych w Lwówku Śląskim, powiat lwówecki oraz miasto i gmina Zgorzelec.

Przedsiębiorcy zastosowali mechanizm rozstawiania i wycofywania ofert. Początkowo składali kilka, niekompletnych propozycji. Jeżeli okazywały się one najniższymi w przetargu, wówczas zwycięzca nie uzupełniał braków, aby umożliwić wybór droższej oferty innego uczestnika zmowy. Dokumenty dostarczane były jedynie, kiedy zamówienie mógł zdobyć przedsiębiorca spoza porozumienia. O zmowie świadczy również m.in. składanie ofert jednocześnie i przez tę sama osobę, posługiwanie się tymi samymi referencjami, czy też występowanie jako podwykonawca zwycięzcy przetargu przez podmiot, który pierwotnie złożył najkorzystniejszą ofertę, ale nie uzupełnił braków w dokumentacji.

Niedozwolonym działaniom mogły też sprzyjać powiązania rodzinne pomiędzy uczestnikami zmowy. Spokrewnieni ze sobą przedsiębiorcy mogą startować w tym samym przetargu, ale jeżeli prowadzą niezależną działalność gospodarczą – nie mogą wspólnie uzgadniać swoich ofert.

Na uczestników porozumienia została nałożona kara finansowa w łącznej wysokości ponad 133 tysięcy złotych. Decyzja nie jest ostateczna, przysługuje od niej odwołanie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów.

źródło: www. uokik.gov.pl

ORZECZNICTWO

1. Zakres ochrony ubezpieczeniowej odpowiedzialności cywilnej rolników

W dniu 20 czerwca 2017 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wypowiedział się na temat zakresu ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.

W uchwale zapadłej w sprawie o sygn. akt III CZP 114/16, Sąd Najwyższy wskazał, iż skoro na podstawie ustawy, zakres ochrony ubezpieczeniowej obejmuje naprawienie szkody wyrządzonej przez rolnika, osobę pozostającą z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osobę pracująca w jego gospodarstwie rolnym, jeżeli jest ona wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego, zatem ustawowy zakres ochrony ubezpieczeniowej obejmuje również prawo dochodzenia od ubezpieczyciela naprawienia szkody wyrządzonej przez psa rolnika, o ile jest on wykorzystywany przez niego użytkowo w gospodarstwie rolnym.

Przed podjęciem przytoczonej uchwały Sądu Najwyższego, praktyka zarówno ubezpieczycieli, jak i orzecznictwo sądów w odniesieniu do szkód wyrządzonych przez psy, uchodzące dotychczas jako zwierzęta niegospodarskie, były niejednolite.

2. Oddział przedsiębiorcy zagranicznego – brak zdolności prawnej i sądowej

Oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie posiada zdolności prawnej, ani zdolności sądowej. Tak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 marca 2017 roku (sygn. akt IV CSK 304/16). W uzasadnieniu przywołanego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że mimo wyodrębnienia oddziału zagranicznego przedsiębiorcy oraz uprawnienia do posługiwania się szczególną firmą określoną w art. 43⁶ kodeksu cywilnego, a także samodzielnego wpisu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oddział działając w obrocie gospodarczym jedynie reprezentuje przedsiębiorcę zagranicznego. Przywołane stanowisko Sądu Najwyższego ma doniosłe znaczenie przede wszystkim w zakresie sądowego dochodzenia należności wynikających z działalności oddziału przedsiębiorcy zagranicznego. Wskazać bowiem należy, że oddział jako podmiot nie posiadający zdolności prawnej, ani zdolności sądowej zaciąga zobowiązania na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego, który odpowiada finansowo za działania jego oddziału. Chcąc zatem dochodzić należności związanych z działalnością oddziału przedsiębiorcy zagranicznego należy pozwać przedsiębiorcę zagranicznego.