Podsumowanie prawne sierpnia 2018 r. obejmuje następujące zagadnienia:

ZMIANY W PRAWIE

• Projekt nowelizacji Prawa energetycznego
• Nowe przepisy wykonawcze do ustawy o rynku mocy
• Tajemnica przedsiębiorstwa i jej naruszenie – nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
• Zatrudnianie młodocianych – obniżenie dolnej granicy wiekowej wchodzi w życie

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Maksymalne kary za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

• Prezes UODO wskazał operacje wymagające przeprowadzenia tzw. oceny skutków dla ochrony danych (DPIA)

ORZECZNICTWO

• Nabywanie wierzytelności a terminy przedawnienia
• Opłata za udzielenie informacji publicznej
• Pełnomocnik w postępowaniu kasacyjnym

– —

ZMIANY W PRAWIE

• Projekt nowelizacji Prawa energetycznego

W sierpniu do uzgodnień międzyresortowych skierowano projekt nowelizacji Prawa energetycznego, który przewiduje m.in. podwyższenie obliga giełdowego dla energii elektrycznej z 30% do 100%. Inicjatorem zmian jest Minister Energii.

Zgodnie z uzasadnieniem celem wzrostu obliga giełdowego jest zwiększenie przejrzystości na hurtowym rynku energii i poprawa jego płynności. Proponowana regulacja przewiduje, że wytwórca będzie zobowiązany sprzedawać wytworzoną energię elektryczną na giełdach towarowych, na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium RP rynek regulowany lub na zorganizowanej platformie obrotu zarządzanej przez spółkę prowadzącą na terytorium RP giełdę towarową. Resort proponuje kilka wyłączeń od obliga, w tym dla energii elektrycznej dostarczanej przez wytwórcę do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej, energii wytworzonej z instalacji OZE, czy też wytworzonej w jednostce o łącznej mocy nie wyższej niż 50 MW.

W projekcie przewidziano także przepisy regulujące sprzedaż rezerwową energii elektrycznej i paliw gazowych. Nowelizacja ma także zapewnić wdrożenie do polskiego porządku prawnego unijnych Kodeksów Sieci i Wytycznych.

• Nowe przepisy wykonawcze do ustawy o rynku mocy

Minister Energii w dniu 22 sierpnia 2018 roku wydał rozporządzenie w sprawie parametrów aukcji głównych dla okresów dostaw przypadających na lata 2021–2023. Zgodnie z jego przepisami zapotrzebowanie na moc w aukcji głównej wyniesie dla okresu dostaw przypadającego na 2021 rok: 22 732 MW, zaś dla dostaw w latach 2022 i 2023 odpowiednio: 23 003 MW i 23 292 MW.

W przypadku zawarcia umów mocowych na więcej niż jeden rok dostaw w aukcji głównej zapotrzebowanie na moc wskazane dla dalszych okresów dostaw będzie ulegało odpowiedniemu pomniejszeniu.

Rozporządzenie reguluje też m. in. cenę maksymalną określoną dla cenobiorcy, wyznaczoną na podstawie kapitałowych i operacyjnych kosztów stałych.

• Tajemnica przedsiębiorstwa i jej naruszenie – nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji 

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Celem ustawy o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz niektórych innych ustaw jest transpozycja do prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskaniem, wykorzystaniem i ujawnianiem.

Nowelizacja wprowadza zmienione podejście do tajemnicy przedsiębiorstwa, rozszerzając katalog sankcjonowanych czynności o pozyskanie informacji. Zmianie uległa także sama definicja tajemnicy przedsiębiorstwa, nowe brzmienie posługuje się pojęciem działań, które przy zachowaniu należytej staranności uprawniony podjął w celu ochrony informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa przed ich pozyskaniem, ujawnieniem lub wykorzystaniem przez osobę nieuprawnioną.

Nowe regulacje stanowią, że pozyskanie, ujawnienie oraz wykorzystanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli:

• nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem lub
• nastąpiło w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi, lub
• nastąpiło w ramach ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa w celu ochrony interesu publicznego, lub
• ujawnienie przedmiotowych informacji wobec przedstawicieli pracowników w związku z wykonywaniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

Nowelizacja rozszerza katalog sankcji cywilnoprawnych za dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa. Wśród przyjętych rozwiązań jest możliwość zobowiązania pozwanego przez sąd do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku czy możliwość nałożenia na pozwanego obowiązku zapłaty na rzecz powoda stosownego wynagrodzenia (rekompensaty pieniężnej).

Ustawa wprowadza również odrębny termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wynikłej wskutek czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa stanowiącego jednocześnie zbrodnię albo występek, przyjmując że w takim przypadku termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody nie może skończyć się później niż z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa.

Ponadto wprowadzono regulację penalizującą działania podejmowane przez osoby, które wykorzystają lub ujawnią informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, z którą zapoznały się w związku z udziałem w postępowaniu sądowym dotyczącym czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa albo przez dostęp do akt takiego postępowania, o ile w postępowaniu tym sąd wyłączył jawność rozprawy.

Ustawa wejdzie w życie w terminie 7 dni od jej publikacji w Dzienniku Ustaw.

• Zatrudnianie młodocianych – obniżenie dolnej granicy wiekowej wchodzi w życie

Ustawą z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw zmieniono art. 190 – 191 Kodeksu pracy, które regulują kwestię zatrudniania młodocianych. Dotychczas, w świetle przepisów Kodeksu pracy, za młodocianego uważało się osobę która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Z dniem 1 września 2018 roku obniża się dolną granicę wiekową i w konsekwencji po ukończeniu przez osobę fizyczną 15 roku życia możliwe jest zatrudnienie w charakterze pracownika młodocianego.

Jednakże, pomimo obniżenia dolnej granicy wiekowej umożliwiającej zatrudnianie młodocianych, należy pamiętać, iż musi on mieć ukończoną co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową oraz posiadać orzeczenie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu. Zatrudniając młodocianego konieczne jest przestrzeganie również wszelkich ograniczeń przewidzianych w Kodeksie pracy, a dotyczących m.in. czasu pracy i zasad udzielania urlopów.

Wskazane powyżej wymogi mają na celu ochronę zdrowia młodocianych oraz zapewnienie realizacji wobec nich obowiązku szkolnego. Zakaz ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, dlatego też w przypadku jego złamania przez pracodawcę, popełnia on wykroczenie przeciwko prawom pracownika opisane w art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy.

Pomimo tego, że nowelizacja weszła w życie po 9 latach od dnia jej uchwalenia, ustawodawca nie usunął wszystkich pojawiających się w niej sprzeczności związanych z obniżeniem granicy wiekowej umożliwiających zatrudnianie młodocianych. Należy wskazać, iż zgodnie z art. 304⁵ § 1 Kodeksu pracy „wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy”.  Mając na uwadze powyższe, zatrudnianie młodocianych, którzy ukończyli 15 rok życia może jednak rodzić problemy, dlatego też należy oczekiwać stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy bądź działań ustawodawcy mających na celu usunięcie powstałych sprzeczności.

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Maksymalne kary za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

Spółka telekomunikacyjna Nasza S.A. z siedzibą w Warszawie została przez Prezesa UOKiK ukarana za praktyki, które naruszały zbiorowe interesy konsumentów oraz za stosowanie niedozwolonych klauzul we wzorcach umownych. Łącznie kary wyniosły ponad 1,8 mln złotych.

Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów polegało na tym, że ukarany przedsiębiorca sugerował, że oferta dotyczy zmiany warunków umowy z dotychczasową firmą. Ponadto sugerowano, że abonament obejmuje nielimitowane rozmowy, podczas gdy były one dodatkowo płatne oraz obciążano konsumentów bez ich zgody opłatami za dodatkowe usługi.

Spółka we wzorcach umownych stosowała klauzule dotyczące fikcji zapoznania się z regulaminami usług oraz dotyczące upoważnienia do wszelkich czynności związanych z przeniesieniem numeru do innej sieci.

W toku prowadzonego przez Urząd postępowania nie ustalono żadnych okoliczności łagodzących i za każdą z praktyk nałożono prawie maksymalną karę.

OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH

• Prezes UODO wskazał operacje wymagające przeprowadzenia tzw. oceny skutków dla ochrony danych (DPIA)

W Monitorze Polskim w dniu 24 sierpnia br. ogłoszono Komunikat Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w sprawie wykazu rodzajów operacji przetwarzania danych osobowych wymagających oceny skutków przetwarzania dla ich ochrony.

Publikacja wykazu wynika bezpośrednio z przepisów RODO. Lista zawiera operacje przetwarzania, które w ocenie regulatora mogą z dużym prawdopodobieństwem mogą powodować wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych i w związku z tym administrator, przed rozpoczęciem przetwarzania, powinien przeprowadzić ocenę skutków planowanych operacji dla ochrony danych osobowych.

ORZECZNICTWO

• Nabywanie wierzytelności a terminy przedawnienia

W dniu 16 sierpnia 2018 roku nastąpiła publikacja wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt V ACa 530/17. Uzasadnienie tego wyroku stanowi przestrogę dla tych, którzy nabywają wierzytelności, aby uważali na terminy ich przedawnienia – w szczególności, gdy nabyta wierzytelności została objęta bankowym tytułem egzekucyjnym.

Sąd Apelacyjny potwierdził wyraźnie, że sam fakt przeniesienia wierzytelności nie wpływa w żaden sposób na bieg przedawnienia. A zatem biegnie on dalej – bez przerwy – tak jak biegł dla poprzedniego właściciela tej wierzytelności.

Ponadto szczególnie uważać powinni nabywcy tych wierzytelności, które zostały objęte bankowym tytułem egzekucyjnym. Jeżeli nabywamy wierzytelność od banku (sami bankiem nie będąc) nie możemy upatrywać przerwania ani nawet wstrzymania biegu przedawnienia w jakichkolwiek czynnościach podjętych przez bank na mocy bankowego tytułu egzekucyjnego.

Jak wskazano w treści uzasadnienia tego wyroku: „(…) nabywca wierzytelności bankowej, nie będący bankiem, nie może powoływać się wobec dłużnika na przerwę biegu przedawnienia, spowodowaną wszczęciem przez bank postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności”, „(…) skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. (…) Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi bowiem do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego, jako czynności wierzyciela – banku, prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela, a nie dotyczą nabywcy, który bankiem nie jest”.

• Opłata za udzielenie informacji publicznej

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w orzeczeniu z 17 lipca 2018 roku (sygn. akt II SA/Gd 243/18) przypomniał, że dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, a jedynie wyjątkowo organ może pobrać od zainteresowanego opłatę. Opłata ta ma odpowiadać dodatkowym kosztom związanym z wnioskowanym sposobem udzielenia informacji publicznej lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku (zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej).

Sąd wskazał przy tym, że starosta ustalając opłatę nie może się oprzeć na uchwale zarządu powiatu w sprawie ustalania opłat za ponowne wykorzystanie informacji sektora publicznego w celu ponownego wykorzystywania (czyli ustalony przez siebie cennik), ani na żadnej innej uchwale. Przepisy nie przewidują bowiem podstawy prawnej do przyjęcia taryf w tym zakresie i stosowania ich do ustalania opłaty za udostępnienie informacji publicznej w trybie ustawy o dostępnie do informacji publicznej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wysokość opłaty musi każdorazowo odpowiadać rzeczywistym poniesionym przez organ kosztom udostępnienia informacji i w odniesieniu do każdej sprawy winny być określane indywidualnie. Przytoczony przepis wyklucza możliwość uregulowania tych kwestii z góry w opracowanym przez organ cenniku.

• Pełnomocnik w postępowaniu kasacyjnym

 „Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego do reprezentowania strony w postępowaniu kasacyjnym powinien być złożony przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (art. 398⁵ § 1, art. 124 § 3 k.p.c.) we właściwym sądzie (art. 117 § 4 k.p.c.), a nie w Sądzie Najwyższym. Spóźniony wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu uzasadnia odrzucenie skargi kasacyjnej jako wniesionej po terminie (art. 398⁶ § 2 lub 3 k.p.c.).”  tak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 października 2017 roku w sprawie o sygnaturze akt I UZ 32/17.

Uzasadniając ww. wyrok Sąd Najwyższy wskazał, że złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym bezpośrednio do Sądu Najwyższego jest nieskuteczne. Strona chcąca skorzystać z pełnomocnika z urzędu, zobowiązana jest złożyć wniosek o ustanowienie tego pełnomocnika po pierwsze w terminie przewidzianym dla złożenia skargi kasacyjnej, a po wtóre do sądu właściwego, co wynika z treści art. 117 § 4 k.p.c. Sądem właściwym jest sąd, który wydał orzeczenie, które ma zostać zaskarżone lub są ogólnej właściwości strony.

Co więcej Sąd Najwyższy powołując się na ugruntowane już orzecznictwo wskazał, że dopiero wniesienie pisma do sądu właściwego miejscowo i rzeczowo wywołuje skutki procesowe wywołane wniesionym pismem. Zatem jeśli strona złoży wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sądu niewłaściwego i ten niewłaściwy sąd przekaże wniosek zgodnie co prawda zgodnie z właściwością, jednakże po upływie ustawowego terminu do złożenia skargi kasacyjnej, wniosek zostanie odrzucony, a strona pozbawiona zostanie możliwości skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej.

Powyższe rozstrzygnięcie warto mieć na uwadze chcąc skorzystać z prawa do pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym.