Przedstawiamy Państwu poniżej prawne podsumowanie miesiąca: styczeń 2016r, a w nim:

PRAWO ENERGETYCZNE

• Informacja w sprawie obowiązku zgłaszania Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) danych dotyczących transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii oraz danych podstawowych
• Prezes URE informuje o braku wdrożenia opinii wydanej przez ACER
• Komisja Europejska pracuje nad regulacjami zwiększającymi bezpieczeństwo gazowe

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Decyzje Prezesa UOKiK w sprawie ujemnego oprocentowania umów o kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich
• Obowiązek pracowników instytucji finansowych przekazywania klientom danych w sposób jasny, jednoznaczny i niewprowadzający w błąd

PRAWO CYWILNE I GOSPODARCZE

Nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw

PRAWO PODATKOWE

W dniu 15 stycznia 2016 roku została przyjęta i opublikowana ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych. Ustawa wejdzie w życie w dniu 1 lutego 2016 roku.

PRZEGLĄD ORZECZNICTWA

• Osadzony ma prawo dostępu do stron internetowych z informacją prawną
• Wyjaśnienia Sądu Najwyższego dotyczące możliwości dochodzenia kwoty 40 euro tytułem kosztów odzyskania należności od kontrahenta
• Orzeczenia sądów są danymi publicznymi
• Sąd Najwyższy o klauzulach niedozwolonych
• Odszkodowanie za opóźnienie w dostarczeniu szat liturgicznych papieża dla pracowni krawieckiej
• Zwierzęciu, który samodzielnie wykonał swoje zdjęcie nie przysługują prawa autorskie do wykonanego utworu

PRAWO ENERGETYCZNE

• Informacja w sprawie obowiązku zgłaszania Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) danych dotyczących transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii oraz danych podstawowych

W dniu 7 kwietnia 2016 roku wejdzie w życie obowiązek przekazywania ACER danych na temat wybranych transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii, wynikający z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1227/2011 w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (REMIT) oraz rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1348/2014.

W związku z powyższym, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał krótką informację dotyczącą realizacji tego obowiązku zawierającą informację o podmiotach, które zostały obciążone tym obowiązkiem, rodzajach transakcji podlegających raportowaniu oraz terminach przekazywania informacji.

Źródło: http://www.ure.gov.pl

• Prezes URE informuje o braku wdrożenia opinii wydanej przez ACER

W dniu 23 września 2015 roku ACER, na wniosek Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, wydała opinię Nr 09/2015 w sprawie zgodności decyzji krajowych organów regulacyjnych zatwierdzających metody alokacji transgranicznych zdolności przesyłowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej z rozporządzeniem (WE) nr 714/2009 oraz wytycznymi w sprawie zarządzania i alokacji dostępnej zdolności przesyłowej połączeń wzajemnych między systemami krajowymi zawartymi w załączniku I do rozporządzenia.

W treści ww. opinii ACER wskazała, że brak skoordynowanego mechanizmu alokacji zdolności przesyłowych na granicy niemiecko-austriackiej stanowi naruszenie Rozporządzenia (WE) nr 714/2009, dlatego też konieczne jest zaimplementowanie mechanizmu alokacji zdolności przesyłowych na  granicy niemiecko-austriackiej, podobnie jak to ma miejsce na  pozostałych granicach regionu CEE. W rezultacie powyższego ACER wezwał regulatorów i operatorów systemów przesyłowych regionu Europy Środkowo-Wschodniej do określonych działań, mających na celu przeciwdziałanie ww. zjawisku. Środki zaradcze, wymienione w opinii, miały polegać na:

1. Przedstawieniu, w ciągu 4 miesięcy od wydania opinii, harmonogramu wdrożenia skoordynowanych procedur alokacji mocy przesyłowych na granicy niemiecko-austriackiej. Harmonogram powinien być tak rozłożony w czasie, aby OSP oraz uczestnicy rynku mogli przygotować się na nadchodzące zmiany i dostosować się do  nowych zasad,
2. Niezwłocznym wdrożeniu w regionie Europy Środkowo-Wschodniej metody łączenia rynków krajowych Market Coupling z uwzględnieniem rzeczywistych przepływów energii w sieci tzw. Flow-Based Market Coupling,
3. Przeprowadzeniu, w ciągu 4 miesięcy od przyjęcia opinii, oceny, czy dotychczasowe środki zapobiegawcze są wystarczające, aby zapewnić bezpieczeństwo systemu oraz czy konieczne jest wprowadzenie dodatkowych środków zapobiegawczych w regionie dla zapewnienia bezpieczeństwa systemu do czasu wprowadzenia zasad alokacji na  granicy niemiecko-austriackiej,
4. Dokonaniu oceny przez regulatorów i OSP z terenu Niemiec i Austrii dotyczącej konieczności wprowadzenia ewentualnych przejściowych środków zaradczych dla uczestników rynku w związku z wprowadzeniem skoordynowanych zasad alokacji mocy przesyłowych na granicy niemiecko-austriackiej,
5. Dalszym wspieraniu przez wszystkie zainteresowane strony przejściowego procesu integracji do czasu implementacji skoordynowanych zasad alokacji mocy przesyłowych na granicy niemiecko-austriackiej. Wsparcie to może wiązać się z  przyjęciem zasad zarządzania ograniczeniami w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, które nie są w pełni zgodne z przepisami rozporządzenia 714/2009 i  Aneksem do niego, do czasu wprowadzenia środków rekomendowanych przez ACER w niniejszej opinii.

W przewidzianym w opinii czasie tj. w terminie do dnia 24 stycznia 2016 roku, pomimo prowadzonych negocjacji, regulatorzy oraz operatorzy, nie uzgodnili wspólnego stanowiska w odniesieniu do wszystkich zaleceń ACER wyrażonych w ww. dokumencie. Oznacza to, że opinia nie została wdrożona. Zgodnie z kompetencjami ACER określonymi w Rozporządzeniu 713/2009, ACER ma teraz obowiązek poinformowania Komisji Europejskiej o zaistniałej sytuacji.

Źródło: http://www.ure.gov.pl

• Komisja Europejska pracuje nad regulacjami zwiększającymi bezpieczeństwo gazowe

Komisja Europejska rozpoczęła prace nad dokumentem, który ma zwiększyć solidarność państw członkowskich i współpracę regionalną w razie ewentualnych zakłóceń w dostawie paliwa gazowego.

Jednym z postulowanych rozwiązań ma być umożliwienie państwom Unii Europejskiej oraz przedsiębiorstwom uprawnienia do wspólnych zakupów paliwa gazowego, z zastrzeżeniem, że wspólne zakupy mają być możliwe tylko w razie niedoborów błękitnego paliwa. Komisja Europejska zamierza również wprowadzić mechanizm uprawniający ją do wglądu w umowy komercyjne w sprawie zakupu paliwa gazowego, a także w porozumienia międzyrządowe przed ich zawarciem. Zwiększenie solidarności między państwami członkowskimi ma się objawiać przez wprowadzenie rozwiązań mających na celu umożliwienie uczestnikom rynku dzielenia się surowcem w celu zaspokojenia potrzeb chronionych klientów (np. gospodarstw domowych) w przypadku ewentualnych perturbacji na rynku paliwa gazowego.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Decyzje Prezesa UOKiK w sprawie ujemnego oprocentowania umów o kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich

W dniu  20 stycznia 2015 roku Prezes UOKiK wszczął postępowania wyjaśniające wobec wszystkich banków, które oferowały kredyty hipoteczne we frankach szwajcarskich.
W stosunku do dwóch banków – ING Bank Śląski S.A. oraz mBank S.A. – zostały wydane pierwsze decyzje dotyczące nieuwzględniania ujemnego oprocentowania. Sześć kolejnych postępowań jest w toku.

ING Bank Śląski S.A. dobrowolnie zobowiązał się do zmiany praktyk tj. do uwzględnienia ujemnego oprocentowania kredytów, przeliczenia oprocentowania stosowanego dotychczas wobec klientów oraz oddania klientom kwoty stanowiącej różnicę między dotychczasowym oprocentowaniem, a tym, które powinno obowiązywać klientów wobec obniżenia wskaźnika LIBOR. Natomiast mBank S.A. nie uwzględnił ujemnego oprocentowania kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich, dlatego Prezes UOKiK nakazał zaniechanie stosowania tej praktyki oraz usunięcie skutków stwierdzonego naruszenia przez zwrócenie kredytobiorcom kwoty wynikającej z przeliczenia oprocentowania przyjmującego wartość ujemną. Dodatkowo mBANK S.A. został obciążony karą pieniężną w wysokości ponad 6,5 mln złotych.

Wszczęcie postępowania wyjaśniającego przez Prezesa UOKiK było konsekwencją umocnienia się franka szwajcarskiego wobec złotego na początku poprzedniego roku oraz spadku poniżej zera wartości wskaźnika LIBOR, co miało bezpośrednie przełożenie na wysokość rat kredytów hipotecznych w tej walucie. Wskaźnik LIBOR jest bowiem uwzględniany przez banki przy obliczaniu oprocentowania kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich. Zaistnienie powyższych zdarzeń powinno doprowadzić do zmniejszenia oprocentowania kredytów hipotecznych we frankach szwajcarskich, a tym samym powinno dojść do spadku wysokości rat kredytów; nie wszystkie banki jednak uwzględniły ujemne oprocentowanie w udzielonych i oferowanych kredytach.

Źródło: https://uokik.gov.pl

• Obowiązek pracowników instytucji finansowych przekazywania klientom danych w sposób jasny, jednoznaczny i niewprowadzający w błąd

Prezes UOKiK w najnowszej decyzji dotyczącej Tax Care S.A. oraz Sąd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów w Warszawie w wyroku w sprawie Getin Noble Banku S.A. przypomniał,
że pracownicy instytucji finansowych muszą przekazywać dane w sposób jasny, jednoznaczny i niewprowadzający w błąd. Jednocześnie powinni oni informować w takim samym stopniu zarówno o korzyściach, jak i o ryzyku.

Postępowanie przeciwko Tax Care S.A. zostało wszczęte przez Prezesa UOKiK w następstwie złożenia przez konsumentów licznych skarg co do produktu oferowanego przez ten podmiot dotyczących – ubezpieczenie z elementem inwestycyjnym. Konsumenci podnosili, że spółka przedstawiając ofertę nie informowała o faktycznych cechach produktu oraz o ryzyku związanym z inwestycją, wskazują jedynie na możliwe korzyści. Po przeprowadzeniu postępowania, Prezes UOKiK stwierdził, że Tax Care S.A. wprowadzała konsumentów w błąd co do rodzaju oferowanego produktu, okresu obowiązywania umowy, wysokości
i częstotliwości opłacania składki, przyszłych zysków, ryzyka i opłat związanych z produktem, co skutkowało wydaniem decyzji o zaniechaniu stosowania tej praktyki i nałożeniu kary pieniężnej w wysokości 770 990 zł.

Wcześniej podobne zarzuty zostały postawione przez Prezesa UOKiK wobec Getin Noble Bank S.A. W decyzji wydanej wobec tego banku wskazano, że wątpliwości budziły informacje przekazywane klientom dotyczące grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie
z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (Lucro oraz Plan Oszczędnościowy Bezpieczna Przyszłość). Uznano bowiem, że ryzyka związane z ww. produktami nie zostały wyeksponowane w wystarczający sposób, w szczególności, że wyjaśnienia dotyczące możliwości utraty oszczędności zostały napisane małą czcionką i niejasno, branżowym językiem, co mogło wprowadzać klientów w błąd.

Źródło: https://uokik.gov.pl

PRAWO CYWILNE I GOSPODARCZE

Nowelizacja ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw

W dniu 1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 9 października 2015 roku zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja dotyczy mechanizmu naliczania odsetek za opóźnienie, odsetek ustawowych z Kodeksu cywilnego, a także odsetek maksymalnych. Zmiany zakładają, że wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie stanowić będzie wysokość równą sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych (obecnie wynosi 7 % w stosunku rocznym), zaś odsetki ustawowe sumę stopy referencyjnej NBP i
3,5 punktów procentowych. Odsetki maksymalne nie mogą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych.

Zmianie uległ również mechanizm naliczania odsetek w stosunku do przedsiębiorców, gdyż zamiast dotychczas naliczanych odsetek za opóźnienie naliczane będą odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, które stanowią wysokość równą sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych.

Dotychczasowe regulacje znajdą zastosowanie do odsetek należnych za okres do dnia 31 grudnia 2015 roku, natomiast do odsetek należnych za okres od 1 stycznia 2016 roku stosuje się przepisy znowelizowane.

PRAWO PODATKOWE

Ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych

W dniu 15 stycznia 2016 roku została przyjęta i opublikowana ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych. Ustawa wejdzie w życie w dniu 1 lutego 2016 roku.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy jej celem jest pozyskanie dodatkowego źródła finansowania wydatków budżetowych, w szczególności wydatków społecznych, o których jest mowa w programie rządu. Ponadto ustawa ma na celu zwiększenie udziału sektora finansowego w finansowaniu wydatków budżetowych. Podniesienie w ostatnich latach stawki podatku od towarów i usług o 1 punkt procentowy zwiększyło obciążenia podatkowe społeczeństwa o kwotę zbliżoną do szacowanych dochodów budżetu państwa z tytułu przedmiotowego podatku. Jest wiec uzasadnione by sektor finansowy w większym niż dotychczas stopniu uczestniczył w ponoszeniu obciążeń podatkowych, tak jak ma to miejsce w innych państwach europejskich.

Podatek od niektórych instytucji finansowych został zdefiniowany jako podatek od aktywów instytucji finansowych, do których zaliczono m.in. banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji oraz instytucje pożyczkowe. Podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, z zastrzeżeniem, że zobowiązane do zapłacenia nowego podatku będą instytucje, których aktywna osiągną określoną wartość np. 4 mld zł, 2 mld zł, 200 mld zł.

Podatek wynosi 0,0366% podstawy opodatkowania miesięcznie.

PRZEGLĄD ORZECZNICTWA

• Osadzony ma prawo dostępu do stron internetowych z informacją prawną

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, iż odmówienie osadzonemu dostępu do stron internetowych zawierających informacje prawne, prowadzonych przez instytucje państwowe i Radę Europy, stanowiło naruszenie prawa do wolności wypowiedzi.

Powyższe było wynikiem rozpatrzenia skargi wniesionej przez obywatela Estonii, który odbywa karę dożywotniego pozbawienia wolności. Administracja zakładu karnego odmawiała skarżącemu dostępu do stron internetowych prowadzonych przez Radę Europy, estońskie ministerstwo sprawiedliwości i estoński parlament, zawierających treść, tłumaczenia i omówienia orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także innego rodzaju informacje prawne. W ocenie skarżącego informacje znajdujące się tych stronach interesowych były mu potrzebne do przygotowania się do postępowań sądowych, które toczą się w sprawach przeciwko niemu. Odmowa dostępu uzasadniana była ochroną bezpieczeństwa, a także względami ekonomicznymi.

Wyrok został wydany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w dniu 19 stycznia 2016 roku, Kalda przeciwko Estonii, skarga nr 17429/10.

• Wyjaśnienia Sądu Najwyższego dotyczące możliwości dochodzenia kwoty 40 euro tytułem kosztów odzyskania należności od kontrahenta

Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługuje uprawnienie do naliczania od dłużnika równowartości kwoty 40 euro stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Kwota ta podlega przeliczeniu na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc,
w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Wyjaśnienia dotyczące interpretacji ww. przepisu zostały wyjaśnione w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt III CZP 94/15, w której sąd stwierdził, że równowartość kwoty 40 euro przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazywania, że koszty te zostały rzeczywiście poniesione przez wierzyciela. Jednocześnie Sąd przypomniał, że roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z przepisami ustawy.

• Orzeczenia sądów są danymi publicznymi

Orzeczenia sądowe, jako wydane w sprawie przez sąd w ramach jego działalności orzeczniczej, opartej na przepisach powszechnie obowiązującego prawa, są danymi publicznymi i podlegają co do zasady udostępnieniu. Przypomniał o tym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 9 września 2015 roku, sygn. akt II SAB/Gd 32/15.

• Sąd Najwyższy o klauzulach niedozwolonych

Klauzule niedozwolone są to postanowienia umowne, które zostały uznane wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie za niedozwolone, co skutkuje wpisaniem tych postanowieniem to specjalnego rejestru – rejestru klauzul niedozwolonych. W rezultacie postanowienia takie nie mogą być stosowane w umowach zawieranych z konsumentami. Wśród praktyków prawa powstały jednak wątpliwości interpretacyjne dotyczące tego czy uznanie za niedozwoloną klauzuli stosowanej przez jednego przedsiębiorcę oznacza, że ta sama klauzula nie może być stosowana w innych wzorcach umownych przez tego samego lub innego przedsiębiorcę tj. czy wpisanie konkretnego postanowienia umownego do rejestru oznacza całkowity zakaz jego stosowania przez pozostałych uczestników obrotu.

Powyższe zagadnienie zostało wyjaśnione przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 roku, sygn. akt III CZP 17/15, w której stwierdził, że prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok, jednak nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok.

Powyższe oznacza, że uznanie danego postanowienia stosowanego przez przedsiębiorcę za niedozwolone wyłącza możliwość wielokrotnego pozywania go przez różnych konsumentów za tę samą klauzulę niedozwoloną. Jednocześnie uznanie danego postanowienia stosowanego przez konkretnego przedsiębiorcę za niedozwolone dotyczy tylko tego przedsiębiorcy, a więc nie wyłącza możliwości stosowania tego samego postanowienia przez innych przedsiębiorców, a co za tym idzie wszczęcia przeciwko tym przedsiębiorcom postępowania o uznanie stosowanego postanowienia (które w stosunku do innego przedsiębiorcy zostało wpisane do rejestru) za klauzulą niedozwoloną.

• Odszkodowanie za opóźnienie w dostarczeniu szat liturgicznych papieża dla pracowni krawieckiej

Wyrokiem włoskiego sądu w Turynie pracownia krawiecka, znajdująca się w miejscowości Santarcangelo di Romagna, otrzymała wysokie odszkodowanie od firmy kurierskiej za opóźnienie, wynoszące 12 dni, w dostarczeniu szat liturgicznych dla papieża Franciszka.

Pracownia otrzymała zlecenie uszycia kompletu sutann dla papieża, które miały zostać wykorzystane do przewodniczenia uroczystościom Wielkiego Tygodnia. Ze względu na zaniedbania międzynarodowego przedsiębiorcy zajmującego się transportem przesyłka została dostarczona z opóźnieniem do odbiorcy, co doprowadziło do nadszarpnięcia wizerunku pracowni krawieckiej. Sąd uznał za zasadne roszczenie powoda i nakazał wypłacić mu odszkodowanie. Wysokość odszkodowania nie została ujawniona, ale szacuje się je na kilkaset tysięcy euro.

• Zwierzęciu, który samodzielnie wykonał swoje zdjęcie nie przysługują prawa autorskie do wykonanego utworu

W 2011 roku makak, wykorzystując chwilę nieuwagi fotografa, własnoręcznie wykonał swoje zdjęcie. Fotografia w krótkim czasie stała się hitem Internetu. Niedługo potem zdjęcie wykonane przez zwierzę znalazło się w albumie wydanym przez fotografa, co spotkało się z ogromną krytyką obrońców praw zwierząt. Organizacja chciała, aby makak został uznany za autora zdjęć, a wszystkie zyski ze sporych fotografii trafiły do faktycznego autora. Argumentacja przedstawiona przez obrońców praw zwierząt nie została przyjęta pozytywnie przez sąd federalny w San Francisco, który stwierdził, że prawa autorskie nie rozciągają się na zwierzęta.