Po dziesięciu latach funkcjonowania obecnego, po gruntownej reformie z 2002 roku, wymiaru sądownictwa administracyjnego zmianie uległa procedura postępowania przed sądami administracyjnymi. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 roku o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi weszła w życie w dniu 15 sierpnia 2015 roku. Celem zmian jest usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania. Nowelizacja zmierza również do wyeliminowania rozbieżności w obecnym orzecznictwie sądowym dotyczącym wykładni przepisów proceduralnych.

Główne zmiany dotyczą umożliwienia sądom administracyjnym orzekania merytorycznego. Sąd będzie mógł zobowiązać organ do wydania w określonym terminie decyzji lub postanowienia, wskazując sposób załatwienia sprawy lub jej rozstrzygnięcie, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, a rozstrzygnięcia nie pozostawiono uznaniu organu. Natomiast w przypadku niewykonania powyższego przez organ, strona będzie mogła wnieść skargę, żądając wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie albo nieistnienie uprawnienia lub obowiązku. Wówczas to sąd administracyjny wyda orzeczenie w tym przedmiocie.

Ponadto wprowadzono uprawnienia samokontrolne sądu I – instancji umożliwiające uwzględnianie skarg kasacyjnych, rozszerzono kompetencje orzecznicze referendarzy sądowych oraz zakres spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym.

Kolejna zmiana skierowana jest do profesjonalnych pełnomocników (adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, rzeczników patentowych) którzy zostali zobowiązani do wzajemnych doręczeń w toku wymiany pism procesowych. W treści pisma procesowego wniesionego do sądu zamieszczać będą oświadczenie o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie albo o jego nadaniu przesyłką poleconą, pod rygorem zwrotu pisma bez wzywania do usunięcia tego braku.

Nowela zmienia istotnie zasady dotyczące zaskarżania interpretacji podatkowych. Skarga w tym zakresie,  w nowym i obecnym kształcie, może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, błędnej wykładni lub niewłaściwej oceny przepisów prawa materialnego. Sąd administracyjny będzie zaś związany zarzutami i powołanymi podstawami prawnymi, co wiązać się może dla strony z poważnymi konwencjami nieprawidłowego sformułowania skargi.

Większość opisanych powyżej zmian ma już zastosowanie do postępowań wszczętych przed dniem 15 sierpnia 2015 roku.

Agnieszka Cwalina-Kowalewska, adwokat, partner