PRAWO ENERGETYCZNE

Projekt ustawy o czasowym ograniczeniu cen za energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło systemowe oraz o bonie energetycznym

W dniu 7 maja 2024 r. Rada Ministrów wniosła do Sejmu projekt ustawy wydłużający do końca 2024 r. okres regulacji ustawowe cen energii elektrycznej. Ustawa zakłada m.in. obniżkę ceny maksymalnej energii elektrycznej do 500 zł/MWh, obowiązek zatwierdzania taryfy dla odbiorców w gospodarstwie domowym przez wszystkich sprzedawców z urzędu oraz wprowadzenie tzw. bonu energetycznego dla gospodarstw domowych z najniższym dochodem.
Ważna jest również zmiana unijnej podstawnej udzielania pomocy publicznej dla sektora MŚP. Dotychczas polski ustawodawca korzystał z rozporządzenia Rady (UE) 2022/1854 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii, które uprawniało państwa członkowskie to wprowadzania mechanizmów ochronnych dla szerokiego katalogu odbiorców końcowych energii, w tym dla MŚP. W związku z wygaśnięciem tych przepisów, przewidzianych do końca 2023 r., konieczne jest wskazanie nowej, podstawy prawnej udzielania pomocy publicznej, umożliwiającej dalszą regulację cen energii dla sektora MŚP. Projektodawca wskazał, że odbiorcy końcowi będący MŚP, korzystający z cen maksymalnych energii elektrycznej będą beneficjentami pomocy publicznej de minimis, co jednocześnie oznacza nowe obowiązki dla przedsiębiorstw obrotu, w tym w szczególności konieczność kontrolowania czy dany odbiorca będący beneficjentem pomocy publicznej, nie przekroczył progów dozwolonej pomocy publicznej.
W porządku obrad Sejmu głosowanie nad całością nowelizacji jest zaplanowane na dzień 15 maja 2024 r.

Wejście w życie rozporządzenia REMITII

W dniu 7 maja 2024 r. weszła w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1106 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzeń (UE) nr 1227/2011 i (UE) 2019/942 w odniesieniu do poprawy ochrony Unii przed manipulacjami na hurtowym rynku energii, znane jako rozporządzenie REMIT II.
Rozporządzenie wprowadza szereg zmian w przepisach chroniących hurtowy rynek energii przed manipulacjami i nieuprawnionym wykorzystywaniem informacji wewnętrznych. Rozszerza zakres podmiotów oraz produktów energetycznych objętych ww. przepisami, rozszerza obowiązki uczestników rynku i innych podmiotów, a także poszerza definicję manipulacji na rynku i informacji wewnętrznej. Wzmocnieniu ulegają również kompetencje Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) oraz regulatorów krajowych.

Rozporządzenie obejmuje m.in.:

• Rozszerzenie zakresu zastosowania rozporządzenia REMIT II także o obrót produktami energetycznymi sprzedawanymi w obrocie hurtowym, które są instrumentami finansowymi.
• Wskazanie, że manipulacja na rynku może oznaczać zachowanie osoby prawnej lub, zgodnie z prawem Unii lub prawem krajowym, osoby fizycznej, która bierze udział w podejmowaniu decyzji o prowadzeniu działalności na rachunek danej osoby prawnej.
• Rozszerzenie definicji produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym o:

1. kontrakty na dostawy energii elektrycznej, które mogą skutkować dostawą w UE w wyniku jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego;
2. instrumenty pochodne dotyczące energii elektrycznej, które mogą skutkować dostawą w UE w wyniku jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego;
3. kontrakty dotyczące magazynowania energii elektrycznej lub gazu ziemnego w UE;
4. instrumenty pochodne dotyczące magazynowania energii elektrycznej lub gazu ziemnego w UE.

• Wskazanie wprost, jako uczestników rynku podlegających rozporządzeniu, operatorów systemów dystrybucyjnych, operatorów systemu magazynowania i operatorów systemu LNG.
• Wprowadzenie definicji osoby zawodowo pośredniczącej w zawieraniu transakcji lub zawodowo realizującej transakcje (PPAET – person professionally arranging or executing transactions), z zastrzeżeniem, że dostawcy bezpośredniego dostępu elektronicznego i dostawcy arkusza zleceń są uznawani za osoby zawodowo pośredniczące w zawieraniu transakcji.
• Zmianę definicji zorganizowanej platformy obrotu (OMP – organised marketplace),
• Wprowadzenie definicji uczestnika rynku LNG
• Doprecyzowanie pojęcia niezgodnego z prawem wykorzystywania informacji wewnętrznej.
• Zwiększenie obowiązków informacyjnych wobec zorganizowanych platform obrotu (OMP).
• Wprowadzenie obowiązku ujawniania informacji wewnętrznych za pośrednictwem platform informacji wewnętrznych (IIP – inside information platform).
• Uszczegółowienie obowiązków informacyjnych uczestników rynku w zakresie przekazywania ACER danych dotyczących rynku LNG.
• Rozszerzenie obowiązków uczestników rynku w zakresie przekazywania ACER danych na temat transakcji zawieranych na hurtowych rynkach energii o informacje na temat swoich ekspozycji, w podziale na produkty.
• Zwiększenie kompetencji ACER.
• Zwiększenie obowiązków krajowych organów regulacyjnych w zakresie nadzoru nad hurtowym rynkiem energii, współpracy z ACER i innymi krajowymi organami regulacji energetyki, organami nadzoru finansowego oraz Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA), organami ds. ochrony konkurencji, organami podatkowymi oraz EUROFISC, a także innymi instytucjami na poziomie krajowym.
• Ujednolicenie we wszystkich krajach członkowskich UE podejścia do sankcji i środków administracyjnych przewidzianych za naruszenia rozporządzenia REMIT II.

Zalecenia Komisji Europejskiej dla Państwa Członkowskich ważne dla rynku OZE

W dniu 13 maja 2024 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet rekomendacji dla Państw członkowskich, których wdrożenie ma prowadzić do przyspieszenia rozwoju OZE. Wytyczne dotyczą m.in. konieczności zmian w aukcjach OZE, wyznaczenia obszarów przyspieszonego rozwoju OZE oraz przyspieszenia permittingu.

Szczególne znaczenie mają wytyczne dotyczące obszarów przyspieszonego rozwoju OZE. Komisja w wytycznych tłumaczy obowiązki nałożone przez art. 15b i 15c Dyrektywy RED III. Państwa członkowskie są zobowiązane dokonać mapowania, którym mowa w art. 15b polegającego na określeniu potencjału rozwoju OZE na danym obszarze. Państwo członkowskie, biorąc pod uwagę potencjał zasobów energii odnawialnej na danym obszarze, jego zapotrzebowanie oraz możliwości lokalnej infrastruktury powinno do 21 maja 2025 r. dokonać oceny obszarów swojego terytorium. Celem takiego mapowania jest ustalenie gdzie którym powinien nastąpić przyspieszony rozwój OZE, tak by umożliwić osiągnięcie celów produkcji energii ze źródeł odnawialnych do 2030 roku.

Następnie, na podstawie art. 15c, Państwa członkowskie do 21 lutego 2026 r. powinny przygotować plan, zgodnie z którym obszary ocenione na podstawie art. 15b zostaną objęte takimi regulacjami, które pozwolą na przyspieszenie rozwoju OZE, przede wszystkim poprzez ułatwienie i przyspieszenie procedur administracyjnych, w szczególności procedur planistycznych, tak by na obszarach, które nie wymaga szczególnej ochrony przyrody, umożliwić szybkie powstawanie nowych mocy wytwórczych OZE. Jako przykład obszarów, gdzie taki rozwój powinien następować Komisja wskazuje tereny pokopalniane, gdzie już dziś stawia się nowe moce wytwórcze OZE m.in. w Polsce czy w Niemczech. Wskazano również przykład Słowenii, gdzie w ramach Krajowe Planu Odbudowy, stworzono obszary priorytetowego rozwoju OZE na obszarach parkingów, linii kolejowych, zamkniętych elektrowni czy kopalń. Komisja wskazuje również na możliwość uznania za obszary przyspieszonego rozwoju OZE sztuczne zbiorniki wodne, kanały irygacyjne oraz oczyszczalnie ścieków. Wskazano na projekty realizowane m.in. we Francji polegające na instalowaniu paneli fotowoltaicznych na powierzchni takich zbiorników.

Komisja Europejska w wytycznych wskazuje również na cyfrowe narzędzia oraz bazy danych, które pozwalają na lepszą identyfikację obszarów, które mogą być zakwalifikowane do szybszego rozwoju OZE, a które (takie jak rezerwaty czy obszary Natura 2000) muszą być szczególnie chronione. Szczególny nacisk kładzie się w wytycznych na konieczność ochrony przyrody, która w wyniku ułatwiania procesu inwestycyjnego w OZE, nie może być zagrożona. Stąd przy wyznaczaniu obszarów rozwoju OZE konieczność sprawdzenia tras migracji ptaków czy miejsc lęgowych ssaków morskich.
Odpowiednie dobranie obszarów powinno stanowić zasadniczy środek, pozwalający na ograniczenie skutków środowiskowych rozwoju OZE. Zasady postępowania na obszarach przyspieszonego rozwoju OZE, określone przez właściwe organy danego państwa członkowskiego, powinny umożliwiać unikanie lub minimalizowanie negatywnych skutków rozwoju OZE. Unikanie negatywnych skutków ma być realizowane poprzez: odpowiedni dobór terenu pod instalację, właściwe zaprojektowanie instalacji oraz właściwe planowanie dopasowane m.in. do zachowania gatunków występujących na danych obszarze czy czasowej sytuacji danego ekosystemu. Natomiast, jeżeli określonych skutków nie da się uniknąć, powinny być one zminimalizowane poprzez właściwe zaprojektowanie instalacji oraz zastosowanie środków odstraszających, tak by instalacja OZE miała jak najmniejszy wpływ na żyjące na danym obszarze gatunki.

Zapowiedź Prawa wodorowego

W dniu 29 marca 2024 r. opublikowano w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów informacje o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UD36), który ma regulować rozwój gospodarki wodorowej.

Projektodawcy zapowiadają m.in.:

• Pojawienie się operatorów (m.in. operator systemu przesyłowego wodorowego i operator systemu dystrybucyjnego wodorowego, operator systemu magazynowania wodoru) i uregulowanie ich obowiązków.
• Uregulowanie zasady łączenia działalności gazowej i wodorowej.
• Uproszczenia w Prawie budowlanym, w Prawie ochrony środowiska oraz w specustawie o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych, w celu ułatwienia procesu inwestycyjnego z zakresu gospodarki wodorowej.

Projekt stanowi realizację tzw. kamienia milowego zawartego w Krajowym Planie Odbudowy w ramach reformy B2.1. Poprawa warunków dla rozwoju technologii wodorowych oraz innych gazów zdekarbonizowanych.
Zapowiedziano, że projekt zostanie przedłożony Sejmowi przez Radę Ministrów do końca II kwartału 2024 r.

Plan ochrony infrastruktury energetycznej

W dniu 15 kwietnia 2024 r. Rada ds. Energii Unii Europejskiej omówiła bezpieczeństwo energetycznej infrastruktury krytycznej w Europie. Ma być to jeden z priorytetów prezydencji Polski, która przejmuje ją w pierwszej połowie 2025 roku.
Natomiast w dniu 13 maja Pełnomocnik Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej Maciej Bando ogłosił, że zwrócił się do operatorów sieci przesyłowych energii, gazu i ropy o przygotowanie propozycji legislacyjnych dotyczących ochrony infrastruktury. Przepisy mają służyć zabezpieczeniu infrastruktury przed atakami fizycznym np. przy wykorzystaniu dronów oraz cybernetycznymi. Pełnomocnik zapowiedział, że wypracowane z operatorami propozycje zostaną przedstawione Radzie Ministrów.

Zespół ds. wydzielenia aktywów węglowych

W dniu 9 maja 2024 r. Minister Aktywów Państwowych wydał zarządzenie w sprawie powołania Zespołu do spraw wydzielenia aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa sektora energetycznego, na podstawie którego w resorcie utworzono zespół, którego zadaniami jest:

• analiza uwarunkowań wydzielenia aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa sektora energetycznego, zwanego dalej „wydzieleniem”;
• współpraca ze spółkami z udziałem Skarbu Państwa sektora energetycznego w zakresie wypracowania założeń, kierunków oraz metod przeprowadzenia wydzielenia;
• opracowanie rekomendacji w zakresie koniecznych lub zalecanych zmian legislacyjnych nakierowanych na przeprowadzenie wydzielenia;
• ustalenie kręgu podmiotów odpowiedzialnych za realizację wydzielenia oraz podziału zadań pomiędzy te podmioty.

W skład zespołu weszli, poza przedstawicielami Ministra Aktywów Państwowych, przedstawiciel Ministra Przemysłu, przedstawiciel Pełnomocnika Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej.

Prace Zespołu mają doprowadzić do powstania raportu końcowego, który ma z kolei prowadzić do propozycji legislacyjnych zmierzających do wydzielenia aktywów węglowych ze spółek energetycznych Skarbu Państwa.

Powrót do SPISU TREŚCI