Ustawa o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym – jakie problemy z ustaleniem obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego w 2017 roku czekają przedsiębiorców energetycznych?
W dniu 2 września 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 22 lipca 2016 roku o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw („nowelizacja ustawy o zapasach”), która dokonała m.in. zmian w ustawie z dnia 16 lutego 2007 roku o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym („ustawa o zapasach”). Ustawa ta wprowadziła – począwszy od 1 października 2017 roku – obowiązek utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego przez przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą oraz podmioty dokonujące przywozu gazu ziemnego. Przedsiębiorstwa te są zwolnione z obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na podstawie indywidualnych decyzji administracyjnych, jednak w myśl dyspozycji art. 36 ust. 2 nowelizacji ustawy o zapasach będą zobowiązane do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego począwszy od dnia 1 października 2017 roku w przypadku przywozu gazu ziemnego. Zgodnie z treścią art. 35 ust. 1 nowelizacji ustawy o zapasach, powyższe decyzje zwalniające z obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego wygasną z mocy prawa z dniem 30 września 2017 roku. Głównym problemem interpretacyjnym wynikającym z nowej regulacji jest to, że jednocześnie, zgodnie z treścią art. 37 nowelizacji ustawy o zapasach, wielkość zapasów ustali Prezes URE na okres od dnia 1 października 2017 roku do dnia 30 września 2018 roku, na podstawie danych o wielkości dokonanego przywozu w okresie od dnia 1 stycznia 2017 roku, czyli od początku roku i za okres, w którym omawiany obowiązek magazynowania nie był obligatoryjny. Powyższy obowiązek będzie obliczany na podstawie danych wynikających ze sprawozdań statystycznych sporządzanych przez to przedsiębiorstwo lub podmiot oraz danych przekazywanych Prezesowi URE.
Cytowane wyżej przepisy generują określone ryzyko dla spółek zajmujących się obrotem gazem ziemnym, które planują import gazu z zagranicy po dniu 1 października 2017 roku., Przedmiotowe ryzyko wynika z wątpliwości co do sposobu określenia podstawy do wyliczenia wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego dla przedsiębiorstwa energetycznego na okres od dnia 1 października 2017 roku do dnia 30 września 2018 roku, a konkretnie co do tego czy wyliczenie wielkości obowiązku nie powinno nastąpić z uwzględnieniem danych dotyczących realizacji umów dotyczących zakupu gazu ziemnego z zagranicy w ostatnim kwartale 2017 roku (a więc w okresie obowiązywania bezwzględnego obowiązku utrzymywania zapasów), czy też na wyłącznie na podstawie danych wynikających ze sprawozdań statystycznych dotyczących realizacji umów dotyczących zakupu gazu ziemnego z za okres od 1 stycznia 2017 roku (a więc w okresie, gdy przedsiębiorstwa korzystają ze zwolnienia z obowiązku). Jest to niezwykle istotne z punktu widzenia ekonomicznego, gdyż może okazać się, że za okres czwartego kwartału 2017 roku spółki dokonujące obrotu gazem z zagranicą będą musiały utrzymywać zapas obowiązkowy tego surowca, obliczony na podstawie danych statystycznych przekazywanych regulatorowi już od początku 2017 roku, co ma znaczenie dla przedsiębiorców, którzy nie będą realizować importu z zagranicy po 1 października tego roku.
Wyliczenie wielkości zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na okres od dnia 1 października 2017 roku do dnia 30 września 2018 roku powinno jednak nastąpić z proporcjonalnym uwzględnieniem danych dotyczących realizacji umów dotyczących zakupu gazu ziemnego z zagranicy w ostatnim kwartale 2017 roku, a stanowisko takie jest to zgodne z wykładnią celowościową art. 35 nowelizacji ustawy o zapasach. Trudno bowiem zgodzić się z interpretacją art. 37, która nakładałaby obowiązek wyliczenia wielkości obowiązku utrzymywania zapasów dla przedsiębiorstwa na podstawie danych o wielkości dokonanego przewozu w okresie od 1 stycznia 2017 roku, a więc w okresie, w którym przedsiębiorstwo będzie dysponowało ważną decyzją zwalniającą je z utrzymywania obowiązkowych zapasów gazu ziemnego, zwłaszcza przy uwzględnieniu faktu, że nowelizacja ustawy o zapasach przewiduje, że decyzje zwalniające wydane innym podmiotom zachowują ważność z dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy o zapasach i wygasną najpóźniej z dniem 30 września 2017 roku.
Michał Sznycer, radca prawny, partner