Podsumowanie prawne grudnia 2017 r. obejmuje następujące zagadnienia:

PRAWO ENERGETYCZNE

• Prezydent podpisał ustawę o rynku mocy (oraz zmianę obliga giełdowego dla energii elektrycznej od 2018 roku na poziomie 30% dla wytwórców energii w źródłach konwencjonalnych)
• Nowe rozporządzenie taryfowe

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń
• Decyzje UOKiK wobec Euro Bank S.A., Bank Handlowy S.A. i Bank Ochrony Środowiska S.A. za nieprawidłowości w informowaniu klientów o zmianach opłat

PRAWO PRACY

• Nowa wysokość minimalnego wynagrodzenia

PRAWO ADMINISTRACYJNE

• Zmiany w zakresie obowiązku meldunkowego

ORZECZNICTWO

• Wniosek o ogłoszenie upadłości składany przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• Obiekty budowlane jako budowle w kontekście podatku od nieruchomości
• Czyny niedozwolone w Internecie a sąd właściwy

– – –

PRAWO ENERGETYCZNE

• Prezydent podpisał ustawę o rynku mocy (oraz zmianę obliga giełdowego dla energii elektrycznej od 2018 roku na poziomie 30% dla wytwórców energii w źródłach konwencjonalnych)

W ostatnich dniach grudnia 2017 roku Kancelaria Prezydenta poinformowała, że Prezydent RP podpisał ustawę o rynku mocy.

Założeniem nowych przepisów jest wdrożenie mechanizmów, które zniwelują niedobory mocy wytwórczych, które wynikają ze wzrostu zapotrzebowania na moc i energię elektryczną przy jednoczesnym planowanym wycofaniu jednostek wytwórczych z eksploatacji.

Przepisy ustawy o rynku mocy wdrażają model rynku scentralizowanego, w którym operator systemu przesyłowego pełni rolę centralnego nabywcy i pozyskuje zobowiązania do dostarczenia do systemu elektroenergetycznego niezbędnej mocy oraz pozostawania w gotowości do jej dostarczania. Obowiązek mocowy będzie oferowany przez dostawców (wytwórców, magazyny energii, niektórych odbiorców, agregatorów) na aukcjach.

Jednocześnie, ustawa wprowadza zmianę niezwiązaną z rynkiem mocy, ale bardzo wyczekiwaną przez branżę zmianę- obowiązek handlu energią elektryczną na giełdzie na poziomie 30% produkcji (tzw. Obligo giełdowe)

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

• Nowe rozporządzenie taryfowe

Nowe rozporządzenie Ministra Energii w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw 30 grudnia 2017 roku.

Przepisy nowego rozporządzenia mają skłaniać odbiorców do zużywania energii elektrycznej do ogrzewania gospodarstw domowych i tym samym spowodować spadek poziomu tzw. niskiej emisji, przyczyniającej się do powstawania smogu.

Rozporządzenie zakłada wprowadzenie odrębnej grupy taryfowej dla odbiorców zużywających energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych, co ma spowodować zużywanie większej ilości energii elektrycznej w godzinach pomiędzy 22 a 6. W tak wyodrębnionej grupie taryfowej będą obowiązywać stawki opłat w wysokości właściwej dla grupy taryfowej dla odbiorców zużywających energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych z jednostrefowym rozliczeniem za usługi dystrybucji energii elektrycznej, z zastrzeżeniem wskazanych godzin.

Pomiędzy 22.00 a 6.00 przedsiębiorstwa energetyczne – w pierwszym roku od zakwalifikowania odbiorcy do nowej grupy taryfowej mają stosować składnik zmienny stawki sieciowej. Ma on wynosić do 30% składnika zmiennego stawki sieciowej grupy taryfowej dla odbiorców zużywających energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych z rozliczeniem jednostrefowym. Co istotne, obniżony składnik zmienny tej stawki będzie obowiązywać wyłącznie w odniesieniu do wolumenu energii elektrycznej przewyższającego ilość energii elektrycznej zużytej w analogicznym okresie rozliczeniowym poprzedzającego roku. Składnik stały stawki sieciowej będzie ustalany w wysokości dwukrotności składnika stałego stawki sieciowej grupy taryfowej dla odbiorców zużywających energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych z jednostrefowym rozliczeniem za usługi dystrybucji energii elektrycznej.

Ministerstwo Energii przewiduje, że nowa regulacja zachęci do instalowania pieców elektrycznych i pomp ciepła przez odbiorców, którzy nie mają możliwości przyłączenia do scentralizowanych systemów ciepłowniczych lub sieci gazowych.

Rozporządzenie w zasadniczej części weszło w życie w dniu ogłoszenia.

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń

Pod koniec grudnia 2017 roku ustawa o dystrybucji ubezpieczeń została podpisana przez Prezydenta RP, a następnie ogłoszona w Dzienniku Ustaw.

Nowe przepisy implementują do polskiego porządku prawnego unijną dyrektywę w sprawie dystrybucji ubezpieczeń, a częściowo także unijną dyrektywę MiFID II.

Ustawa przewiduje liczne rozwiązania prokonsumenckie. Podmiot zajmujący się dystrybucją ubezpieczeń będzie zobowiązany działać uczciwie, rzetelnie i profesjonalnie, uwzględniając najlepszy interes klienta. Przed zawarciem umowy klient będzie musiał otrzymać jasne, dokładne i zrozumiałe informacje o dystrybutorze ubezpieczeń, które będą określać m. in. charakter wynagrodzenia otrzymywanego w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia albo umowy gwarancji ubezpieczeniowej.

Przepisy ustawy mają na celu dalsze ograniczanie tzw. misselingu i przewidują zwiększenie zakresu obowiązków wobec dystrybutorów ubezpieczeń o charakterze inwestycyjnym.

Ustawa zwiększa także zakres kompetencji Komisji Nadzoru Finansowego.

Nowe przepisy w zasadniczej części wejdą w życie 23 lutego 2018 roku, jednocześnie uchylając dotychczasową regulację – ustawę z 22 maja 2003 roku o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

• Decyzje UOKiK wobec Euro Bank S.A., Bank Handlowy S.A. i Bank Ochrony Środowiska S.A. za nieprawidłowości w informowaniu klientów o zmianach opłat

Zastrzeżenia UOKiK wobec banków dotyczyły tego, że wewnętrzne systemy e-bankowości – za pośrednictwem których rozsyłane były do klientów informacje o zmianach warunków umowy – stosowane przez Euro Bank i Bank Ochrony Środowiska nie posiadają cech trwałego nośnika. Technologia systemów nie daje konsumentom pewności, że instytucje finansowe nie zmienią treści udostępnionych tam dokumentów. Ponadto banki nie zapewniają dostępu do tych informacji po okresie obowiązywania umowy. Euro Bank i Bank Ochrony Środowiska zaniechały tych praktyk oraz rozpoczęły prace nad tym, aby dostosować swoje systemy do cech trwałego nośnika.

W toku prowadzonych postępowań Prezes UOKiK ustalił, że Euro Bank, Bank Handlowy i Bank Ochrony Środowiska informowały klientów o podwyżkach, ale nie wskazywały konkretnych podstaw prawnych umożliwiających im takie działanie ani okoliczności, które miały na nie wpływ. Zdarzało się, że w piśmie bank odsyłał klienta jedynie do ogólnego paragrafu w umowie. W efekcie konsument mógł nie wiedzieć, z czego wynika podwyżka za wypłatę gotówki w bankomacie i czy została wprowadzona prawidłowo.

Euro Bank, Bank Handlowy i Bank Ochrony Środowiska zobowiązały się do usunięcia negatywnych skutków kwestionowanych praktyk, w tym zrekompensowania klientom strat, które mogły z nich wynikać. Łączna suma tych rekompensat może wynieść nawet ok. 80 mln zł. Konsumenci, w zależności od banku, będą mogli np. bezpłatnie korzystać z bankomatów, bezpłatnych powiadomień sms, dostaną zwrot nadpłat.

Decyzje Prezesa UOKiK (RBG 5/2017, RBG 6/2017, RBG 7/2017) są prawomocne.

PRAWO PRACY

• Nowa wysokość minimalnego wynagrodzenia

Z dniem 1 stycznia 2018 roku zmieniła się wysokość minimalnego wynagrodzenia:

– minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi obecnie 2100 zł

– minimalna stawka godzinowa wynosi obecnie 13,70 zł

(zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 września 2017 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 roku).

Należy pamiętać, iż wynagrodzenie poniżej płacy minimalnej jest naruszeniem praw pracowniczych.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

• Zmiany w zakresie obowiązku meldunkowego

Choć obowiązek meldunkowy został utrzymany to ustawodawca przewidział w tym zakresie zmiany, które weszły w życie 1 stycznia 2018 roku, wprowadzone ustawą z dnia 27 października 2017 roku o zmianie ustawy o ewidencji ludności.

Obowiązek meldunkowy wynika z ustawy z dnia 24 września 2010 roku o ewidencji ludności. Jego utrzymanie zostało uzasadnione koniecznością sprawnego realizowania zadań związanych z bezpieczeństwem państwa i przeciwdziałaniem terroryzmowi. Funkcjonowanie obowiązku meldunkowego ułatwia również ustalenie potrzeb ludności w zakresie miejsc w żłobkach, przedszkolach i szkołach.

Z początkiem nowego roku zarówno zameldowanie, jak i wymeldowanie będzie możliwe przez Internet, z wykorzystaniem dokumentu elektronicznego spełniającego wymagania opisane ustawą z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Dotychczas taka możliwość przewidziana była wyłącznie w stosunku do wymeldowania oraz zgłoszenia wyjazdu z RP i powrotu do RP.

W przypadku chęci skorzystania z drogi elektronicznej niezbędne będzie załączenie do wniosku dokumentu elektronicznego potwierdzającego prawo do lokalu albo dokumentu elektronicznego zawierającego oświadczenie osoby uprawnionej do zajmowania lokalu, potwierdzające pobyt wnioskodawcy w lokalu. Co istotne, dopuszczalne będą również skany dokumentów papierowych.

Dotychczas długość pobytu cudzoziemców w RP, w którym nie powstawał obowiązek meldunkowy, wynosiła 14 dni. Po zmianie, okres ten wynosić będzie 30 dni. Cudzoziemcy przebywający w Polsce ponad 30 dni będą otrzymywać numery PESEL. Związany z tym jest również brak konieczności prowadzenia przez gminy rejestrów zamieszkania cudzoziemców (przepisy regulujące tę kwestię zostaną uchylone).

ORZECZNICTWO

• Wniosek o ogłoszenie upadłości składany przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W jednej ze swoich ostatnich uchwał, podjętej w dniu 1 grudnia zeszłego roku, Sąd Najwyższy przesądził, że członkowie zarządów spółek z o.o. powinni składać wnioski o ogłoszenie upadłości swoich spółek w razie ich niewypłacalności – niezależnie od tego czy wnioski te mają szanse na uwzględnienie.

Sąd Najwyższy (III CZP 65/17) stwierdził, że: „Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który objął tę funkcję wtedy, gdy spółka była niewypłacalna, ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. za długi spółki powstałe po objęciu przezeń funkcji, także wtedy, gdy zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki zostałby oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów”.

Członkowie zarządu powinni więc składać wnioski o ogłoszenie upadłości z samej dbałości o własne bezpieczeństwo, niezależnie od tego czy może to faktycznie poprawić sytuację wierzycieli spółki.

• Obiekty budowlane jako budowle w kontekście podatku od nieruchomości

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2017 roku (SK 48/15) orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie, w jakim umożliwia uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem, przewidziane w art. 1a ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z zasadą szczególnej określoności regulacji daninowych, wywodzoną z art. 84 w związku z art. 217, w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Powyższe stanowisko TK ma doniosłe znaczenie przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy w swoim majątku posiadają obiekty budowlane traktowane dotychczas na potrzeby podatku od nieruchomości jako budowle, spełniające jednocześnie definicję budynku (np. stacje telekomunikacyjne i gazowe, stacje transformatorowe, silosy). W takim przypadku w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia TK w Dzienniku Ustaw, co nastąpiło w dniu 27 grudnia 2017 roku, możliwe będzie złożenie wniosku o zwrot nadpłaty podatku za lata 2012 – 2017.

Budowle opodatkowane są podatkiem od wartości nieruchomości (2%), natomiast budynki objęte są podatkiem od powierzchni nieruchomości (maksymalnie 22zł/ m2). Kwota nadpłaty stanowi różnicę pomiędzy podatkiem pobranym, a tym, który powinien być pobrany z uwzględnieniem stanowiska TK. W przypadku skomplikowanych technologicznie obiektów budowlanych o dużej wartości, kwota nadpłaty może być znaczna.

• Czyny niedozwolone w Internecie a sąd właściwy

W dniu 15 grudnia zeszłego roku została ogłoszona uchwała Sądu Najwyższego, która ograniczy wątpliwości co do sposobu ustalania sądu właściwego do rozpoznania sporów cywilnych dotyczących czynów niedozwolonych powziętych w Internecie.

W przypadku spraw dotyczących deliktów, powód ma możliwość wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego internauty, który to wybór bardzo często nie jest dla powoda korzystny, albo do wytoczenia przed sądem, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W świetle przytoczonej uchwały (sygn. akt III CZP 82/17), poprzez zdarzenie wywołujące szkodę należy rozumieć nie tylko miejsce, w którym sprawca opublikował stronę internetową, które to miejsce zazwyczaj jest trudne do ustalenia na etapie poprzedzającym wytoczenie powództwa, ale również każde inne miejsce, w którym dostępność tej strony internetowej spowodowała zagrożenie lub naruszenie interesu poszkodowanego.

Powyższa uchwała odnosi się bezpośrednio do kwestii dochodzenia przez przedsiębiorców roszczeń wynikających z czynów nieuczciwej konkurencji, niemniej jednak wykładnia przepisów prawa wynikająca z uchwały ma znaczenie dla ustalania właściwości sądów również w sprawach dotyczących jakichkolwiek innych czynów niedozwolonych.