Podsumowanie prawne grudnia 2018 r. obejmuje następujące zagadnienia:

PRAWO ENERGETYCZNE

• Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym ukształtuje maksymalne ceny energii elektrycznej w 2019 roku
• Prezes URE złożył zawiadomienie do Prokuratury w sprawie podejrzenia manipulacji na rynku hurtowym
• Ustawa o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji
• Prezes URE wskazał sprzedawców zobowiązanych na 2019 rok
• Wykaz odbiorców przemysłowych

PRAWO CYWILNE

• Odsetki od odsetek
• Sprzedaż nieruchomości przez spadkobierców

PRAWO PRACY

• Zmiany w ustawie o związkach zawodowych

PRAWO GOSPODARCZE

• Rezygnacja jedynego członka zarządu spółki

PRAWO KONSUMENCKIE

• Odstąpienie w przypadku zmian usług telekomunikacyjnych
• Nowe kompetencje Prezesa UOKiK – kary dla menedżerów

ORZECZNICTWO

• Przedawnienie polisolokat

—

PRAWO ENERGETYCZNE

• Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym ukształtuje maksymalne ceny energii elektrycznej w 2019 roku

28 grudnia 2018 roku uchwalono ustawę zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z uzasadnieniem potrzeba zmiany przepisów wynikała z istotnego wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, który ostatecznie zostałby przeniesiony na odbiorców końcowych i negatywnie wpłynąłby na stan polskiej gospodarki.

Nowelizacja w szczególności:

• obniżka stawkę podatku akcyzowego od energii elektrycznej – z dotychczasowych 20,00 zł/MWh do 5,00 zł/MWh;
• obniżka stawki opłat przejściowych pobieranych przez operatorów systemów dystrybucyjnych;
• wprowadza mechanizm określenia stawek opłat stosowanych przez przedsiębiorstwa dystrybucyjne i przesyłowe maksymalnie na poziomie z 31 grudnia 2018 roku oraz ustalenia przez sprzedawców energii w taryfach i cennikach cen i stawek opłat nie wyższych niż na dzień 30 czerwca 2018 roku;
• nakazuje sprzedawcom energii elektrycznej do dnia 1 kwietnia 2019 roku dokonać zmian w umowach zawartych z odbiorcami końcowymi, o ile wskazane umowy zostały zawarte po 30 czerwca 2018 roku i spełniają warunki przewidziane szczegółowo w przepisach ustawy.

Sprzedawcy do 31 stycznia 2019 roku powinni złożyć wnioski taryfowe (o ile są objęci obowiązkiem przedkładania taryf do zatwierdzenia Prezesowi URE) i zmienić stosowane cenniki.

Nowelizacja powołuje także Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny, który ma wypłacać sprzedawcom energii elektrycznej rekompensaty z tytułu konieczności stosowania cen i stawek opłat na poziomie z 2018 roku. Szczegółowy sposób obliczania rekompensaty zostanie określony w rozporządzeniu Ministra Energii.

Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, tj. 31 grudnia 2018 roku, z mocą od 1 stycznia 2019 roku.

• Prezes URE złożył zawiadomienie do Prokuratury w sprawie podejrzenia manipulacji na rynku hurtowym

W grudniu 2018 roku Prezes URE zakończył prowadzone od połowy ubiegłego roku postępowania wyjaśniające dotyczące transakcji na rynku hurtowym energii elektrycznej i gwałtownych wzrostów przewidzianych w nich cen. Jednocześnie regulator wszczął kolejne postępowanie wyjaśniające, które dotyczy cen energii elektrycznej ustalanych w kontraktach hurtowych na 2019 rok.

W ocenie Prezesa URE obserwowane rażące wzrosty cen energii nie mogą być uznane wyłącznie za wynik wyższych kosztów jej wytwarzania, tj. cen węgla kamiennego i uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (EUA).

Regulator zwrócił ponadto uwagę, że giełda powinna być miejscem wyłącznie zdrowej spekulacji cenami, ale poziom koncentracji polskiego rynku pozwala budować niektórym uczestnikom rynku indeksy giełdowe za pomocą pojedynczych transakcji.

• Ustawa o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji

14 grudnia 2018 roku Sejm uchwalił ustawę o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. 21 grudnia 2018 roku ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu.

Przedmiotem regulacji ustawy jest określenie zasad udzielania wsparcia dla energii elektrycznej wytwarzanej z wysokosprawnej kogeneracji oraz wydawania gwarancji jej pochodzenia z tych źródeł.

• Prezes URE wskazał sprzedawców zobowiązanych na 2019 rok

20 grudnia 2018 roku Prezes URE opublikował informację, w której wyznaczył sprzedawców zobowiązanych na rok 2019, którzy będą objęci obowiązkami wynikającymi z przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Prezes URE wyznaczył 177 sprzedawców zobowiązanych na obszarze działania 177 operatorów systemów dystrybucyjnych oraz sprzedawcę zobowiązanego na obszarze działania operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego.

• Wykaz odbiorców przemysłowych

28 grudnia Prezes URE opublikował w BIP URE wykaz odbiorców przemysłowych, którzy są uprawnieni do samodzielnego wykonania obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia opłaty zastępczej.

Na liście znajduje się 36 podmiotów. Prezes URE w opublikowanej informacji podkreślił, że rok 2018 jest ostatnim, za który przedmiotowy obowiązek jest realizowany. W przyszłych latach zasady korzystania z ulg dla odbiorców przemysłowych będą określane na podstawie przepisów ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji.

PRAWO CYWILNE

• Odsetki od odsetek

Już wkrótce tak zwany „zakaz anatocyzmu”, czyli zakaz naliczania dłużnikowi odsetek także od niespłaconych przez niego dotychczas i skapitalizowanych odsetek, będzie dotyczył w takim samym zakresie instytucji kredytowych, jak wszystkich innych uczestników obrotu.

W dniu 6 grudnia 2018 roku Sejm uchwalił ustawę wykreślającą z art. 482 Kodeksu cywilnego paragraf drugi, który wyłączał długoterminowe pożyczki udzielane przez instytucje kredytowe spod zakazu naliczania odsetek od odsetek.

Jak widać pozycja instytucji kredytowych była dotychczas znacząco uprzywilejowana, wspomniane wyłączenie będzie nadal znajdowało zastosowanie, ale jedynie do odsetek należnych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, gdyż do nich stosować się będzie wciąż przepisy dotychczasowe.

Ustawa czeka na podpis Prezydenta RP i wejdzie w życie po 30 dniach od jej ogłoszenia.

• Sprzedaż nieruchomości przez spadkobierców

Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych od sprzedaży nieruchomości przed upływem 5 lat od jej nabycia – dzięki nowelizacji, spadkobiercy mogą być zwolnieni z podatku wcześniej, niż miało to miejsce dotychczas.

Zgodnie z nowymi przepisami pięcioletni okres, po upływie którego możliwa jest sprzedaż odziedziczonej nieruchomości bez konieczności zapłaty podatku dochodowego jest liczona od daty nabycia nieruchomości przez spadkodawcę. Do tej pory pięcioletni okres trzeba było liczyć od daty śmierci spadkodawcy.

Ponadto wdowcy i rozwodnicy, mogą sprzedać nieruchomość bez podatku dochodowego w ciągu 5 lat od daty jej nabycia do majątku wspólnego. Dotychczas 5 lat trzeba było liczyć od dnia śmierci współmałżonka lub podziału majątku wspólnego po rozwodzie.

Z kolei do kosztów uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych nabytych w drodze spadku zaliczać się będą także udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia poniesione przez spadkodawcę oraz przypadające na podatnika ciężary spadkowe w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych nabytych przez podatnika.

Nowelizacja wydłuża ponadto do 3 lat, w jakim należy przeznaczyć uzyskane ze sprzedaży środków na realizację własnych celów mieszkaniowych, w którym dokonano sprzedaży nabytej nieruchomości.

Nowe zasady odnosić się będą do przychodów uzyskanych po 1 stycznia 2019 roku, decyduje zatem moment sprzedaży nieruchomości, a nie jej nabycia.

PRAWO PRACY

• Zmiany w ustawie o związkach zawodowych

Z dniem 1 stycznia 2019 roku weszła w życie istotna zmiana w ustawie z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych.

Ustawodawca zmienił definicję osoby, która może przystąpić do związku zawodowego. Dotychczas, uprawnienie te przysługiwało głównie pracownikom zatrudnionym w rozumieniu Kodeksu pracy.

W związku z komentowaną zmianą, prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługuje osobom wykonującym pracę zarobkową. Za osobę wykonującą pracę zarobkową uznany jest zarówno pracownik w rozumieniu Kodeksu pracy, jak i osoba świadcząca pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy.

Oznacza to, że tworzyć i wstępować do związku zawodowego mogą już osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą (o ile świadczą usługi bezpośrednio na rzecz danego podmiotu) i pracujący na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli popularnej umowy zlecenia czy umowy o dzieło.

PRAWO GOSPODARCZE

• Rezygnacja jedynego członka zarządu spółki

W dniu 1 stycznia 2019 roku weszła w życie ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Ustawa ta wprowadza wiele zmian w obowiązujących przepisach prawa, w tym w Kodeksie spółek handlowych (KSH).

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych ww. ustawą jest określenie sposobu złożenia rezygnacji z pełnienia funkcji przez jedynego członka zarządu spółki. W konsekwencji, zgodnie z nowym art. 202 § 6 KSH „jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art. 233¹, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników”

Mając na uwadze fakt, iż zgodnie z art. 238 KSH zgromadzenie wspólników zwołuje się za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską, wysłanych co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników, to złożone oświadczenie nie będzie mogło wywrzeć skutku wraz z dojściem do wiadomości spółki, tak jak to miało miejsce dotychczas.

Zmiany zaczną obowiązywać od dnia 1 marca 2019 roku.

PRAWO KONSUMENCKIE

• Odstąpienie w przypadku zmian usług telekomunikacyjnych

12 grudnia 2018 roku weszła w życie nowelizacja Prawa telekomunikacyjnego, która usunęła wątpliwości w zakresie terminu odstąpienia od umowy w przypadku zmiany jej warunków przez telefon lub Internet – termin ten wynosi 14 dni.

Ustawa zmieniająca wprowadziła również wymóg uzyskania uprzedniej zgody abonenta na świadczenie usług typu smsy premium, uprawnienie konsumenta do całkowitego zablokowania przez usług premium oraz możliwość ustalenia limitu kosztów takich usług. Ponadto usługi premium mogą świadczyć tylko podmioty wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Kolejna nowość – umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych mogą być już zawierane w formie dokumentowej.

• Nowe kompetencje Prezesa UOKiK – kary dla menedżerów

Nowelizacja ustawy o wzmocnieniu nadzoru nad rynkiem finansowym oraz ochrony inwestorów na tym rynku rozszerzyła kompetencje Prezesa UOKiK.

Od 15 grudnia 2018 roku Prezes UOKiK może nakładać kary na osoby z kadry zarządzającej przedsiębiorcy, jeżeli w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów lub do stosowania klauzul niedozwolonych.

Maksymalna kara wynosi 2 mln zł i może być nałożona w decyzji nakładającej karę na przedsiębiorcę.

ORZECZNICTWO

• Przedawnienie polisolokat

„W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym roszczenie o wypłatę wartości wykupu ubezpieczenia, nie stanowiącej kosztów udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, przedawnia się w terminie określonym w art. 118 k.c” – tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 grudnia 2018 roku, ws. o sygnaturze akt III CZP 61/18.

Powyższa uchwała zapadła wskutek zagadnienia prawnego przedstawionego przez sąd okręgowy rozpoznający sprawę konsumenta przeciwko towarzystwu ubezpieczeń o zapłatę zatrzymanej części wartości wykupu tzw. opłaty likwidacyjnej, na podstawie abuzywnych postanowień umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Przedstawione przez sąd zagadnienie prawne, sprowadzało się do pytania „czy do przedawnienia roszczeń konsumenta przeciwko towarzystwu ubezpieczeń o zwrot zatrzymanej części opłaty likwidacyjnej, zastosowanie znajdzie trzyletni termin przedawnienia w myśl art. 819 § 1 kodeksu cywilnego, czy też termin dziesięcioletni zgodnie z przepisem art. 118 kodeksu cywilnego.”

Co prawda w praktyce orzeczniczej wątpliwości w tym zakresie zdarzały się sporadycznie i znaczna część sądów orzekających w sprawie polisolokat przyjmowała 10 – letni termin przedawnienia z art. 118 kodeksu cywilnego (w brzmieniu sprzed nowelizacji). Jednakże podnoszone nieustannie przez towarzystwa ubezpieczeń wśród innych zarzutów, zarzuty przedawnienia wobec upływu 3 – letniego terminu z art. 819 § 1 Kodeksu cywilnego, spowodowała konieczność ujednolicenia linii orzeczniczej poprzez zajęcie stanowiska w powyższym zakresie przez Sąd Najwyższy.

Przy obliczaniu terminu przedawnienia roszczenia konsumenta przeciwko towarzystwu ubezpieczeń, należy mieć na uwadze zmianę art. 118 Kodeksu cywilnego, która nastąpiła wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Art. 118 Kodeksu cywilnego w nowym, aktualnym brzmieniu, przewiduje zamiast 10 – letniego terminu przedawnienia, termin 6 – letni. Przy czym dla ustalenia terminu przedawnienia w konkretnej sprawie, każdorazowo należy dokonać weryfikacji daty powstania roszczenia oraz odpowiedniej wykładni przepisów przejściowych.