PRAWO ENERGETYCZNE

• Koordynator ds. negocjacji przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetyki

Na rynku energii i paliw pojawił się nowy podmiot uprawniony do prowadzenia postępowań na w tej branży. Szczegółowy zakres działania koordynatora, sposób powołania, kwalifikacje, sposób odwołania, zasady działania został określony w nowym rozdziale  dodanym do ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (rozdział 4a).

Postępowanie przed Koordynatorem wszczynane jest na wniosek odbiorcy energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła, przy czym warunkiem podjęcia postępowania przez Koordynatora jest uprzednia próba bezpośredniego rozwiązania sporu z przedsiębiorstwem energetycznym. Istotne z punktu widzenia przedsiębiorstw energetycznych pozostaje uregulowanie, zgodnie z którym nie wstrzymuje się dostarczania paliw gazowych lub energii do czasu rozwiązania sporu przez Koordynatora.

Stanowisko nie jest jeszcze obsadzone. Nie są znane także szczegółowe zasady postępowania, które mają zostać uwzględnione w rozporządzeniu.

PRAWO CYWILNE, PRACY, BUDOWLANE, PODATKOWE

Przedsiębiorcy mogą udzielać tzw. prokury łącznej niewłaściwej. Oznacza to możliwość udzielenia prokury jednej osobie i uzależnienia skuteczności reprezentacji spółki przez prokurenta od oświadczenia woli członka zarządu lub wspólnika uprawnionego do reprezentacji spółki. Zgodnie z dodanym do Kodeksu cywilnego przepisem, prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

• Termin przypadający w sobotę – zmiany w Kodeksie cywilnym

Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. To efekt nowelizacji Kodeksu cywilnego. Przed zmianą przepisów w uchwale 7 sędziów z dnia 25 kwietnia 2003 roku, Sąd Najwyższy stwierdził, że sobota nie jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

• Nowe zasady rozliczeń podatku VAT jednostek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego

Nastąpiła istotna zmiana w sposobie rozliczeń podatku od towarów usług jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Dotąd jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego rozliczały się jako odrębni podatnicy VAT, jednakże od dnia 1 stycznia 2017 roku jednostki samorządu terytorialnego są  zobowiązane do podjęcia się rozliczania podatku VAT jednostek organizacyjnych danej jednostki samorządu terytorialnego. Dniem podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi może być wyłącznie pierwszy dzień miesiąca.

Jednostka samorządu terytorialnego, która podejmuje rozliczanie podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, jest obowiązana złożyć przed dniem podjęcia tego rozliczania do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na adres jej siedziby informację, w której wskazuje dzień podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi. Do ww. informacji jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest załączyć wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, z podaniem ich nazwy, adresu siedziby oraz numeru identyfikacji podatkowej.

Zmiany wynikają z ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego.

• Zmiany w rozliczeniach VAT przy usługach budowlanych

Początek roku 2017 przyniósł wiele zmian w zakresie prawa podatkowego. Jedną z najbardziej istotnych z nich jest wprowadzenie na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od towarów i usług, załącznika nr 14, wprowadzającego katalog usług, przy świadczeniu, których stosowany jest mechanizm odwrotnego obciążenia podatkiem od towarów i usług.

We wskazanym powyżej załączniku ujęte zostały również, dość szeroko, usługi budowlane. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 w zw. z ust. 1h. ustawy o VAT, mechanizm ten ma zastosowanie w przypadku gdy zarówno usługodawca jak i usługobiorca są podatnikami VAT nie zwolnionymi przedmiotowo jak i podmiotowo oraz gdy usługodawca świadczy usługi te jako podwykonawca.

Dotychczas wskazuje się na problem braku definicji „podwykonawcy”, który spowodować może wątpliwości co do okoliczności, w których należy zastosować przedmiotowy mechanizm. W tym zakresie wskazuje się, iż zarówno usługodawca jak i usługobiorca powinni świadczyć usługi wskazane w załączniku nr 14, przy czym nie muszą to być usługi tożsame (np. usługobiorca świadczy na rzecz podmiotu trzeciego usługę robót związanych ze wznoszeniem konstrukcji z cegieł i kamienia – poz. 46 załącznika, natomiast usługodawca na rzecz usługobiorcy świadczy usługę robót betoniarskich – poz. 44).

Wobec powyższego, wskazuje się, iż wobec wątpliwości co do statusu podwykonawcy, wykonawca powinien udzielać swojemu kontrahentowi wyraźnej informacji czy jest podwykonawcą czy też nie.

• Zasady zarządzania mieniem państwowym

Od 1 stycznia tego roku weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 roku o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Ustawa wprowadza m.in. nowe wymagania dla członków rad nadzorczych i zasady zbywania akcji i udziałów w spółkach z udziałem Skarbu Państwa. Zgodnie z wyjaśnieniami autorów projektu ustawy celem wprowadzenia nowych przepisów jest uporządkowanie zasad zarządzania mieniem państwowym, w szczególności takimi składnikami jak akcje i udziały w spółkach kapitałowych.

Dla spółek komunalnych kluczowe znaczenie mają zmiany zasad wyboru członków organów spółek komunalnych. Jako kandydata na członka organu nadzorczego w spółce komunalnej podmiot reprezentujący jednostkę samorządu terytorialnego (wójt, burmistrz, prezydent) lub reprezentujący komunalną osobę prawną, będzie mógł wskazać jedynie taką osobę, która spełnia określone wymogi: posiada wykształcenie wyższe, odpowiedni pięcioletni staż pracy i spełnia jeden z dodatkowych warunków (np. posiada stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych, prawnych, technicznych, tytuł adwokata, radcy prawnego, biegłego rewidenta). Dodatkowo, kandydat nie będzie mógł m.in. pozostawać ze spółką w stosunku pracy, świadczyć na jej rzecz innych usług, czy też wykonywać innych usług pozostających w sprzeczności z interesem spółki.

Ponadto począwszy od tego roku, akcje i udziały gminnych spółek komunalnych zbywać będzie wójt (burmistrz, prezydent), przy czym warunkiem zbycia akcji i udziałów będzie zgoda rady gminy.

Zgodnie z ustawą co do zasady uprawnienia właścicielskie w stosunku do spółek wykonywać będą właściwi ministrowie, pełnomocnicy rządu i inne podmioty, na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, który w tym zakresie będzie pełnił rolę swoistego koordynatora polityki właścicielskiej. Profesjonalne wsparcie w zakresie koordynacji nadzoru właścicielskiego Prezesowi Rady Ministrów zapewni Rada do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, jako ciało doradcze.

Ustawa wprowadza również zmianę modelu zbywania akcji i udziałów Skarbu Państwa, wprowadzając model zbliżony do standardów rynkowych.

• Minimalna stawka godzinowa

Wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej w wysokości 13 zł brutto. Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku umów zlecenie oraz umów o świadczenie usług, wykonywanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi, wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług nie była niższa niż 13 zł brutto. Wynagrodzenie zleceniobiorcy może nadal uwzględniać część stałą i zmienną.

Minimalna stawka godzinowa dotyczy:

1) osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce (albo w państwie niebędącym państwem członkowskim UE lub państwem EOG), niezatrudniających  pracowników lub niezawierających umów ze zleceniobiorcami;

2) osób fizycznych niewykonujących działalności gospodarczej.

Stawki minimalnej nie stosuje się m.in. do umów zlecenia, jeżeli o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi i jednocześnie przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne.

W związku z powyższym:

1) strony określają w umowie sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług,

2)   a w przypadku gdy strony w umowie nie określą sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi przedkłada w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia;

3) jeżeli umowa nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, przedsiębiorca albo inna jednostka organizacyjna, przed rozpoczęciem wykonania zlecenia lub świadczenia usług, potwierdza przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej ustalenia co do sposobu potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.

Dodatkowo:

1) w przypadku umów zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej, dokonuje się co najmniej raz w miesiącu;

2)  Zleceniodawca ma obowiązek przechowywać dokumenty określające sposób potwierdzania liczby godzin oraz dokumenty potwierdzające faktyczną liczbę godzin wykonania danego zlecenia lub świadczenia usług przez okres 3 lat od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne.

• Zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Począwszy od dnia 1 stycznia 2017 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2000 zł brutto. Należy pamiętać, że wysokość minimalnego wynagrodzenia ma wpływ na wysokość innych świadczeń, m.in. takich jak: odprawa pieniężna przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika (która wynosi maksymalnie 15-krotność minimalnej stawki), odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu (w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę), czy też minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju.

• Zniesienie podziału na „nowych” i „starych” pracowników

Zmiany w przepisach, które weszły w życie od 1 stycznia 2017 roku przewidują wypłatę 100% wynagrodzenia minimalnego już w pierwszym roku pracy. Dotychczas ustawa określała minimalną wysokość wynagrodzenia pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy, stanowiąc, że wynagrodzenie to nie może być niższe niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

• Zmiany wprowadzone „Ustawą kominową”

Od dnia 9 września 2016 r. funkcjonuje ustawa z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (tzw. Ustawa kominowa)

Ustawa kominowa dotyczy zasad kształtowania wynagrodzeń osób kierujących spółkami z udziałem Skarbu Państwa, samorządu, państwowych osób prawnych i komunalnych osób prawnych. Chodzi tu o doprowadzenie do głosowania przez walne zgromadzenie spółki projektów uchwał w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń członków organu zarządzającego i członków organu nadzorczego spółki. Zmiany w zakresie sposobu wynagradzania członków organów zarządzających spółek dotyczą zarówno podstaw ich zatrudnienia, jak i struktury płac sprowadzającej się do wyodrębnienia dwóch elementów, tj. części stałej, stanowiącej wynagrodzenie miesięczne podstawowe, określone kwotowo oraz części zmiennej – wynagrodzenie uzupełniające, stanowiące w istocie roczną premię za rok obrotowy, uzależnione od spełnienia określonych warunków.

Część zmienna wynagrodzenia w spółce nie będzie mogła przekroczyć 50%, a w spółkach publicznych 100% wynagrodzenia podstawowego członka organu zarządzającego w poprzednim roku obrotowym

Projekt uchwały w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń członków organu zarządzającego będzie mógł przewidywać inną wysokość części stałej wynagrodzenia członka organu zarządzającego niż wskazana wyżej, jeśli przemawiają za tym wyjątkowe okoliczności dotyczące spółki albo rynku, na którym ona działa.

Z członkiem organu zarządzającego spółki będą zawierały umowę o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji, z obowiązkiem świadczenia osobistego takiego członka, bez względu na to, czy działa on w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

W ustawie z dnia 16 grudnia 2016 r. przepisy wprowadzające ustawę o zasadach zarządzania mieniem państwowym, do Ustawy kominowej wprowadzono sankcję za ignorowanie obowiązków z tej ustawy. Od 1 stycznia 2017 r. wszedł w życie art. 12a Ustawy kominowej, zgodnie z którym podlega grzywnie ten kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim obowiązku podejmowania działań mających na celu ukształtowanie i stosowanie w spółce zasad wynagradzania członków organu zarządzającego i członków organu nadzorczego.

Innymi słowy, osoba pełniąca funkcję w organie reprezentującym podmiot publiczny (np. wójt reprezentujący gminę, czy członek zarządu reprezentujący komunalną osobę prawną, która posiada udziały w innej spółce) nie dokonując stosownych działań będzie narażona na odpowiedzialność karną.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Alternative dispute resolution, czyli pozasądowe rozwiązywanie sporów konsumenckich

W dniu 10 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, która znajduje zastosowanie do postępowań mających na celu pozasądowe rozwiązywanie sporów krajowych i transgranicznych dotyczących zobowiązań wynikających z umów sprzedaży lub innych umów zawieranych z konsumentami przez przedsiębiorców mających siedzibę na terytorium RP poprzez interwencję podmiotu, który proponuje lub narzuca rozwiązanie bądź umożliwia zbliżenie stanowisk stron w celu rozwiązania sporu.

Postanowienia ustawy stosowane są przez przedsiębiorców, którzy sami się do tego zobowiążą albo są zobowiązani do stosowania tej ustawy na podstawie odrębnych przepisów (np. instytucje finansowe).

Ustawa weszła w życie już w części w dniach 10 i 24 listopada 2016 roku, zaś w pozostałej części weszła w życie w dniu 10 stycznia 2017 roku.

• Odpowiedź na reklamację konsumenta w 30 dni

Reklamacje składane od dnia 10 stycznia 2017 roku mają być rozpatrywane w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez przedsiębiorcę. To wynik nowelizacji ustawy o prawach konsumenta, z której wynika obowiązek przedsiębiorcy udzielenia odpowiedzi we wskazanym terminie (o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej). Sankcją za niedochowanie tego terminu jest automatyczne uwzględnienie reklamacji. Co ważne, odpowiedź należy przekazać na papierze lub innym trwałym nośniku.

• Nowa ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi

Zakazane jest nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy oraz dostawcy względem nabywcy. Wykorzystywanie przewagi kontraktowej jest nieuczciwe, jeżeli jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagraża istotnemu interesowi drugiej strony albo narusza taki interes. Przewagą kontraktową w rozumieniu ww. ustawy jest sytuacja nabywcy względem dostawcy, w której dla dostawcy nie istnieją wystarczające i faktyczne możliwości zbycia produktów rolnych lub spożywczych do innych nabywców oraz występuje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść nabywcy, albo dostawcy względem nabywcy, w której dla nabywcy nie istnieją wystarczające i faktyczne możliwości nabycia produktów rolnych lub spożywczych od innych dostawców oraz występuje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym na korzyść dostawcy. Nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej może polegać w szczególności na nieuzasadnionym rozwiązaniu umowy lub zagrożeniu rozwiązaniem umowy, przyznaniu wyłącznie jednej stronie uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia, uzależnianiu zawarcia lub kontynuowania umowy od przyjęcia lub spełnienia przez jedną ze stron innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, nieuzasadnionym wydłużaniu terminów płatności za dostarczone produkty rolne lub spożywcze.

Zawiadomienie do Prezesa UOKiK dotyczące podejrzenia stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową może złożyć przedsiębiorca, który ma uzasadnione podejrzenie stosowania wobec niego takich praktyk. Warunkiem podjęcia interwencji przez Prezesa UOKiK jest jednak aby łączna wartość obrotów między tymi podmiotami w roku wszczęcia postępowania w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową lub w którymkolwiek z 2 lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekraczał 50 000 zł, a także aby obrót  nabywcy albo dostawcy, który stosował praktykę nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania przekraczał 100 000 000 zł. W zawiadomieniu dotyczącym podejrzenia stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową przedsiębiorca  powinien wskazać podmiot któremu zarzuca nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej, opis zdarzenia, informacje świadczące o naruszeniu przepisów ustawy oraz swoje dane osobowe. Dodatkowo powinien dołączyć wszystkie dokumenty, które mogą stanowić dowód w sprawie.

W sytuacji uznania, że praktyka przedsiębiorcy jest praktyką nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową Prezes UOKiK wyda decyzję zakazującą zaprzestania stosowania tej praktyki albo zobowiązującą do usunięcia skutków naruszenia – w przypadku gdy strona postępowania zaprzestała naruszania stosowania zakazanej praktyki. Prezes UOKiK będzie miał również uprawnienie do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w wysokości do 3 % obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

Ustawa ma wejść w życie częściowo już 11 lutego 2017 roku, zaś w pozostałej części w dniu 12 lipca 2017 roku.

• Decyzja Prezesa UOKiK dotycząca praktyk T – Mobile Polska S.A.

Prezes UOKiK wydał w dniu 30 grudnia 2016 roku decyzję dotyczącą jednego z przedsiębiorców świadczących usługi telekomunikacyjne – T – Mobile Polska S.A. Ze stanu faktycznego przedstawionego w treści decyzji wynika, że przedsiębiorca pobierał płatności za aktywowane konsumentom usługi (umożliwiające ustawienie na tle sygnału oczekiwania na połączenie określonego dźwięku oraz umożliwiające korzystanie z serwisu polegającego na udostępnianiu informacji oraz serwisów rozrywkowych) pomimo nieuzyskania w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową o świadczenie usług telekomunikacyjnych wyraźnej zgody na dodatkową płatność związaną z tymi usługami. W ocenie Prezesa UOKiK stanowiło to praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Przez określony okres po zawarciu umowy z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym usługi były co prawda bezpłatne, jednak po terminie próbnym, bez dezaktywacji, która wymagała aktywnego działania konsumenta, przekształcały się w usługi odpłatne. Co istotne, opłaty za dodatkowe usługi nie były uwzględniane w miesięcznym abonamencie i były naliczane odrębnie.

W uzasadnieniu decyzji Prezes UOKiK wskazał, że co prawda ustawa o prawach konsumenta nie zawiera definicji „dodatkowej płatności wykraczającej poza uzgodnione wynagrodzenie za główne obowiązki umowne przedsiębiorcy”, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy. W ocenie Prezesa UOKiK w analizowanym stanie faktycznym decydującym było, że opłaty za dodatkowe usługi wykraczały poza kwotę miesięcznego abonamentu,  a ponadto usługa nie była jednym z głównych świadczeń objętych umową.

Według Prezesa UOKiK w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych do świadczeń głównych należy zaliczyć w szczególności zapewnienie konsumentowi możliwości wykonywania lub odbierania połączeń i wysyłania wiadomości tekstowych. O dodatkowym charakterze usług świadczonych przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego świadczyła też okoliczność, że bez tych usług umowa nie utraciłaby swojego pierwotnego charakteru i nie wpłynęłoby to na komfort konsumenta związany z realizacją usług.

Ukarany przedsiębiorca w toku postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK argumentował, że konsument wyraził zgodę na dodatkową płatność wskutek podpisania oświadczenia potwierdzającego doręczenie i akceptację umowy i związanych z nią dokumentów, a także informacji o sposobie obliczania opłat i ewentualnych dodatkowych kosztach, a w przypadku zakupu karty typu pre-paid poprzez dokonanie czynności faktycznej – doładowanie konta kwotą w wysokości minimum 5,00 złotych. Prezes UOKiK nie podzielił tego stanowiska i wskazał, że podpisywane przez konsumentów oświadczenia nie zawierały szczegółowej informacji odnoszącej się do konkretnej usługi ani wysokości opłaty za jej świadczenie. Tym samym podpisanie takiego oświadczenia nie może być uznawane za udzielenie wyraźnej zgody na dodatkowe płatności za usługi o charakterze subsydiarnym. W decyzji stanowczo podkreślono, że zgoda konsumenta na dodatkową płatność musi być jasna i wyraźna i nie może być domniemana czy tez dorozumiana z oświadczenia o innej treści. Oświadczenie o zgodzie powinno być też wyodrębnione spośród innych postanowień umowy.

Z uwagi na powyższe Prezes UOKiK w wydanej decyzji orzekł, że opisane praktyki przedsiębiorcy telekomunikacyjnego godzą w zbiorowe interesy konsumentów, stwierdził zaniechanie takowych praktyk przez przedsiębiorcę oraz nałożył na przedsiębiorcę karę pieniężną w rekordowej wysokości przekraczającej 15 milionów złotych.

• Telefonia Polska Razem – decyzja Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK uznał, że Telefonia Polska Razem wprowadzała klientów w błąd ponieważ podawała się za dotychczasowego operatora telekomunikacyjnego, oferując zmianę warunków umowy, a w rzeczywistości konsumenci podpisywali umowy z nowym operatorem. Prezes UOKiK nie znalazł w tej sprawie żadnych okoliczności łagodzących, dlatego na przedsiębiorcę została nałożona maksymalna kara pieniężna stanowiąca blisko 10 % obrotu osiągniętego w poprzednim roku w wysokości 1,97 mln zł.

Do Prezesa UOKiK wpłynęły liczne skargi dotyczące praktyki spółki Telefonia Polska Razem polegającej na podawaniu się za dotychczasowego operatora telekomunikacyjnego w celu przedstawienia warunków umowy w sytuacji gdy w rzeczywistości konsumenci podpisywali umowy z nowym operatorem. Prezes UOKiK ustalił, że przedsiębiorca przedstawiał ofertę  telefonicznie, po czym kurier odwiedzał klientów w domu. Kolejnym krokiem było dostarczenie przez kuriera współpracującego z przedsiębiorcą (który podtrzymywał przekonanie, że jest przedstawicielem dotychczasowego operatora) dokumentów, które miały zostać podpisane przez klienta. Dodatkowo w błąd wprowadzało wyeksponowanie na pierwszej stronie umowy nazwy spółki, która do tej pory świadczyła usługi. Działania przedsiębiorcy doprowadziły do tego, że klienci decydowali się na podpisanie niekorzystnej umowy w sytuacji gdy nie zawarliby tej umowy, gdyby mieli prawdziwą informację, że w rzeczywistości zmieniają operatora. Zawarcie umowy z przedsiębiorcą wiązało się rozwiązaniem umowy z dotychczasowym operatorem i koniecznością zapłacenia w wielu przypadkach kary umownej z tego tytułu.

Prezes UOKiK stwierdził również, że przedsiębiorca nie przekazywała konsumentom podpisanych umów, co jest działaniem niezgodnym z dobrymi obyczajami, gdyż klienci nie mieli świadomości, że zawarli nową umowę oraz że mogli od niej odstąpić w terminie 14 dni. Po okresie 14 dni rozwiązanie umowy skutkowało bowiem obciążeniem opłatami w wysokości od 500 do 1500 zł.

Decyzja nie jest ostateczna, przysługuje od niej odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

• Decyzja w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów przez Raiffeisen Bank Polska

Raiffeisen Bank Polska naruszył zbiorowe interesy konsumentów, ponieważ nie uwzględniał ujemnego LIBORu, a następnie po wycofaniu się z tej praktyki nie naliczał ujemnego oprocentowania kredytów we frankach szwajcarskich.

Postępowanie przeciwko bankowi zostało wszczęte pod koniec października 2015 roku i obejmowało także umowy zawierane przez konsumentów z Polbankiem. Bank bez akceptacji klientów próbował jednostronnie wprowadzić do umów postanowienie, zgodnie z którym ujemna stawka LIBOR wynosiła zero. Raiffeisen Bank Polska wycofał się z tej praktyki, lecz pomimo tego nie uwzględnia ujemnego oprocentowania kredytów we frankach szwajcarskich (CHF), jeśli wystąpi ujemny LIBOR. Bank w umowach kredytowych sposób ustalania oprocentowania określił jako sumę stawki bazowej LIBOR i marży kredytu, jednak gdy LIBOR spada poniżej zera, a suma stawki LIBOR i marży kredytu wynosi mniej niż zero, nie obniża odpowiednio rat kredytów.

W związku z tym Prezes UOKiK uznał, że Raiffeisen Bank Polska naruszył zbiorowe interesy konsumentów i nałożył na bank karę w wysokości ponad 3,5 mln zł, nakazał przeliczenie oprocentowania i zrekompensowania strat konsumentom za wszystkie okresy, kiedy wystąpiło ujemne oprocentowanie. Decyzja nie jest jeszcze prawomocna.

Jest to już ósma decyzja Prezesa UOKiK dotycząca nieuwzględniania przez banki ujemnego oprocentowania. Wydane do tej pory rozstrzygnięcia dotyczą: ING Banku Śląskiego, mBanku, Getin Noble Banku, Credit Agricole Bank Polska, Banku BPH, BNP Paribas Bank Polska oraz Pekao SA

• Istotny pogląd w sprawie frankowiczów

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po raz siódmy przedstawił istotny pogląd w sprawie. Dotyczy on sporu konsumenta spłacającego kredyt hipoteczny waloryzowany kursem franka szwajcarskiego z mBankiem. Klient domagał się zwrotu nadpłaty w spłacie rat kredytu powstałej jego zdaniem w wyniku zastosowania w umowie niedozwolonych postanowień umownych dotyczących waloryzowania kwoty oraz rat kredytu.

Zdaniem UOKiK postanowienia tej konkretnej umowy są niedozwolone, ponieważ stawiają konsumenta w gorszej pozycji względem banku. Ta nierównowaga stron wpływa na wysokość świadczeń, ponieważ to bank w tabeli ustala kursy kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, po których przelicza kwotę kredytu i rat kapitałowo-odsetkowych. Konsument jest natomiast pozbawiony wpływu na wysokość waloryzacji kursu, nie wie nawet czym kieruje się bank w podejmowaniu decyzji.

Dla kredytobiorcy uznanie podważanych postanowień umowy zawartej z bankiem za niedozwolone może prowadzić, w ocenie Prezesa UOKiK, do uznania całej umowy za nieważną, lecz orzeczenie o nieważności umowy powinno nastąpić jedynie w sytuacji, gdy konsument w pełni akceptuje takie rozwiązanie.

• Zmowa przetargowa trzech przedsiębiorców zajmujących się produkcją pieczywa

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął w czerwcu 2016 roku z urzędu postępowanie antymonopolowe. Urząd ustalił, że niedozwolone porozumienie zawarło trzech przedsiębiorców zajmujących się m.in. produkcją pieczywa w województwie podkarpackim. Brali oni udział w przetargach na dostawę pieczywa organizowanych przez jednostki publiczne.

Niedozwolone uzgodnienia miały miejsce w przypadku sześciu przetargów organizowanych przez areszty śledcze, placówki służby zdrowia i oświatowe. Po ogłoszeniu wyników przetargu zwycięzca nie uzupełniał braków w ofercie, nie udzielał wymaganych wyjaśnień lub podawał lakoniczne i ogólnikowe powody odmowy podpisania umowy, np. problemy zdrowotne, wyjazd, czy brak sprzętu. Urząd nie uznał tych przyczyn za wiarygodne.

O wspólnym działaniu, zdaniem UOKiK, świadczą m.in te same błędy w dokumentach, czy wysyłanie ofert w tym samym czasie w jednej placówce pocztowej. Ustaleniom mogły sprzyjać również gospodarcze, organizacyjne i rodzinne powiązania pomiędzy przedsiębiorcami.

Na uczestników porozumienia zostały nałożone kary finansowe w łącznej wysokości ponad 35 tys. złotych. Decyzja nie jest jeszcze prawomocna.

ORZECZNICTWO

• Prawo zamówień publicznych – wydłużenie terminu realizacji prac jest istotną zmianą umowy

Wydłużenie terminu realizacji prac jest istotną zmianą umowy w stosunku do treści oferty. Modyfikację o takim charakterze można wprowadzić do kontraktu, jedynie wówczas gdy zamawiający przewidzi możliwość oraz warunki jej dokonania w SIWZ lub ogłoszeniu o zamówieniu.

Stanowisko w kwestii istotności zmian umowy zajął Prezes Urzędu Zamówień Publicznych w opinii prawnej pt. „Zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego w związku z ustawową zmianą stawki podatku VAT”. Zgodnie z treścią tej opinii, ocenę istotności zmian należy rozpocząć od porównania treści umowy i złożonej przez wykonawcę oferty. Jeżeli wprowadzenie zmiany spowoduje, że zobowiązanie wykonawcy będzie w znaczącym stopniu odbiegać od zobowiązania zawartego w złożonej przez niego w ofercie, to taka zmiana jako istotna modyfikacja jest niedozwolona.

• Drobne uchybienia wykonawcy powinny być naprawione w drodze poprawy omyłek, a nie być interpretowane jako działania celowe – orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej 881/16

Interpretacja przepisu art. 87 ust. 2 pkt. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych poza literalnym brzmieniem winna być dokonywana również z uwzględnieniem zamiaru jego wprowadzenia. Celem wprowadzenia powyższego uregulowania prawnego było ograniczenie sytuacji, w których korzystne cenowo oferty podlegały odrzuceniu z uwagi na fakt, iż pojawiały się w nich mało znaczące błędy
niemożliwe jednak do poprawienia na mocy określonych ustawowo zasad. Rozwiązanie
miało przyczynić się do zmniejszenia liczby odrzucanych ofert, jak również do ograniczenia
liczby unieważnianych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

Na mocy art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy PZP ustawodawca dopuścił możliwość poprawiania
omyłek występujących w ofertach, które nie są ani omyłkami pisarskimi, ani rachunkowymi.
Pojawienie się w ofercie wykonawcy omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy PZP,
powoduje powstanie po stronie zamawiającego obowiązek jej poprawienia. Przepis wprost
stanowi: „zamawiający poprawia”, co to ma charakter kategoryczny. Zamawiający musi
zatem poprawić omyłkę znajdującą się w ofercie wykonawcy, choćby ten nie wnosił o
podjęcie przez zamawiającego stosownego działania w tym zakresie.

CO NOWEGO

• Walka o prawa autorskie do piosenek Baetlesów

Według amerykańskiego prawa o ochronie praw autorskich z 1976 roku artyści mogą ubiegać się o odzyskanie praw do swych utworów 35 lat od ich premiery lub nawet 56 lat w przypadku utworów, odsprzedanych stronom trzecim przed 1978 rokiem. Mając na uwadze powyższe regulacje Paul McCartney w styczniu 2017 roku złożył w sądzie w Nowym Jorku pozew przeciwko wydawcy muzycznemu Sony ATV Music Publishing ponieważ chce odzyskać prawa autorskie do ponad 260 piosenek Beatlesów  napisanych między wrześniem 1962 a czerwcem 1971 roku.

• Polacy masowo zmieniają nazwiska

Na podstawie ustawy z 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska w 2016 roku dokonano około 40 tysięcy zmian nazwiska i około 5 tysięcy zmian imienia. Zgodnie z ww. ustawą zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka, na imię lub nazwisko używane, na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione lub na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Wnioskodawca ma prawo zmienić nazwisko na dowolne, z wyjątkiem historycznych.

Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska uwzględnia lub odmawia jego uwzględnienia kierownik Urzędu Stanu Cywilnego.

• W 2016 roku dwa razu więcej upadłości konsumenckich

W 2016 roku upadłość konsumencką ogłosiło 4450 osób, a więc niemal dwukrotnie więcej niż w 2015 roku, kiedy to liczba ta sięgnęła 2113 osób.