PODSUMOWANIE PRAWNE MIESIĄCA wrzesień obejmuje następujące zagadnienia:

PRAWO ENERGETYCZNE

Prezes URE przypomina o obowiązku cyklicznego przekazywania danych dotyczących opłaty OZE

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

Decyzja Prezesa UOKiK  dotycząca pośrednika finansowego Kredyty-Chwilówki

Decyzja UOKiK w sprawie zmowy Związku Polskich Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomagania Rozrodu

Działania Prezesa UOKiK  w sprawie dodatkowych liczników na wodę

Postępowanie Prezesa UOKiK  w sprawie telefonów na kartę

Kolejne poglądy Prezesa UOKiK w sprawie sporu z mBANK

Decyzja Prezesa UOKiK w sprawie Alior Bank

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Euro Net

Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie CT Creative Team

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Rainbow Tours

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Indywidualnego Biznesowego Doradztwa Finansowego

PRAWO I POSTĘPOWANIE CYWILNE

Nowelizacja Kodeksu cywilnego

PRAWO GOSPODARCZE

Trwają prace nad zmianą prawa patentowego

PRZEGLĄD ORZECZNICTWA

Dziennikarz może czasem wkroczyć w sferę dóbr osobistych

Odmowa wydania zgody cudzoziemcowi na zakup mieszkania w Gdańsku

—

PRAWO ENERGETYCZNE

Prezes URE przypomina o obowiązku cyklicznego przekazywania danych dotyczących opłaty OZE

W informacji na stronie internetowej Urzędu Prezes URE przypomniał, że zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii OSD, będący płatnikiem opłaty OZE, jest zobowiązany do przekazania operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego oraz Prezesowi URE informacji dotyczących ilości energii elektrycznej, która stanowi podstawę do naliczania opłaty OZE oraz wielkości należnych i pobranych środków z tytułu tej opłaty, w terminie do szóstego dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym.

Powyższe dane powinny być przekazywane Prezesowi URE nie tylko pisemnie, ale i w formie elektronicznej, we wskazanym na stronie internetowej Urzędu formacie.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

Decyzja Prezesa UOKiK  dotycząca pośrednika finansowego Kredyty-Chwilówki

Pod koniec grudnia 2014 roku zostało wszczęte postępowanie przeciwko spółce Kredyty-Chwilówki, która pośredniczyła w udzielaniu pożyczek.

Postępowanie zostało wszczęte, gdyż wątpliwości Prezesa UOKiK wzbudziły hasła reklamowe, które brzmiały „Bez BIK”, „Bez sprawdzania zdolności kredytowej”, a które mogły sugerować, że pożyczkodawca nie ocenia zdolności kredytowej konsumenta oraz wywołać wrażenie, że konsument nawet z negatywną historią kredytową bezwarunkowo otrzyma kredyt. Zgodnie jednak z ustawą o kredycie konsumenckim każda instytucja pożyczająca pieniądze musi badać zdolność kredytową klienta.

Kolejne nieprawidłowości dotyczyły przekazywania przez spółkę formularza informacyjnego (zawierającego informację o wysokości oprocentowania, całkowitym koszcie, wymaganych zabezpieczeniach) przed zawarciem umowy, co jest wymagane w myśl postanowień ustawy o kredycie konsumenckim. Ustalono, że formularz informacyjny był przekazywany tuż przed podpisaniem umowy przez klienta, a więc zbyt późno. Prezes UOKiK stwierdził również, że spółka nie przekazywała informacji o tym, że jest pośrednikiem finansowym, a więc konsument mógł być przekonany, że ma do czynienia ze swoim kredytodawcą, a nie pośrednikiem finansowym.

Z uwagi na powyższe Prezes UOKiK wydał decyzję nakazującą spółce zaprzestanie stosowania kwestionowanych praktyk oraz  nałożył karę ponad 470 tys. zł. Decyzja nie jest ostateczna i przysługuje od niej odwołanie.

Decyzja UOKiK w sprawie zmowy Związku Polskich Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomagania Rozrodu

Prezes UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził niedozwolone działania stosowane przez Związek Polskich Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomagania Rozrodu polegające na ustaleniu ceny składanych przez zrzeszonych w nim przedsiębiorców w konkursie Ministerstwa Zdrowia na wybór realizatorów programu zdrowotnego „Program – Leczenie Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego na lata 2013-2016”.

Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów zakazanie jest ustalanie cen towarów lub usług przez związki przedsiębiorców np. stowarzyszenia, izby branżowe czy samorządy zawodowe. Z zebranych dokumentów wynika, że wytyczne, zalecenia i rekomendacje w zakresie cen ofertowych były przekazywane na spotkaniach Związku Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomagania Rozrodu oraz poprzez korespondencję elektroniczną. Przykładem jest wiadomość o treści „to (…) szansa by sobie zaufać co przełoży się na nasze dochody przez następne dwa lata i mniejszy stres przy sporządzaniu oferty. (…) brak porozumienia to (…) mniejsze zyski przy większej ilości pracy”.

Ze względu na zmowę Prezes UOKiK nałożył na Związek Polskich Ośrodków Leczenia Niepłodności i Wspomagania Rozrodu karę finansową w wysokości ponad 13 tys. zł. Decyzja nie jest ostateczna, przysługuje od niej odwołanie.

Działania Prezesa UOKiK  w sprawie dodatkowych liczników na wodę

Do Prezesa UOKiK trafiły skargi dotyczące praktyk dwóch spółek, które wzbudziły wątpliwości z punktu widzenia ich zgodności z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów. Działania Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Jarocinie oraz Śremskich Wodociągów polegały na nakazaniu mieszkańcom poniesienie kosztów instalacji wodomierza dostosowanego do systemu zdalnego odczytu (urządzenie dodatkowe służące do pomiarów tzw. wody bezpowrotnie zużytej np. w celu podlewania przydomowych ogrodów). Spółki ustaliły, że koszty instalacji tych urządzeń  w przeciwieństwie do wodomierzy przeznaczonych do odczytu wody w domu, ponoszą mieszkańcy. Cena za instalację została oszacowana nawet na kilkaset złotych.

W opinii Prezesa UOKiK niedozwolone jest uzależnianie możliwości uwzględniania w rozliczeniach świadczonych usług wody bezpowrotnie zużytej od zamontowania wodomierza dostosowanego do zdalnego odczytu, a mieszkaniec powinien mieć prawo  dokonania wyboru pomiędzy tańszym urządzeniem tradycyjnym, a tym umożliwiającym odczyt radiowy. Uniemożliwianie odbiorcom korzystania ze standardowych wodomierzy odczytywanych tradycyjnie, może zaś naruszać zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku.

Prezes UOKiK skierował do obu spółek wezwania do zmiany praktyki, a spółki uwzględniły stanowisko Prezesa Urzędu i zmieniły zakwestionowane działania.

Postępowanie Prezesa UOKiK  w sprawie telefonów na kartę

Prezes UOKiK wszczął postępowania przeciwko czterem największym operatorom telekomunikacyjnym: Orange Polska, P4, Polkomtel oraz T-Mobile Polska. Wątpliwości Prezesa UOKiK wzbudziło to, że ww. operatorzy po upływie ważności konta, nie zwracają konsumentom niewykorzystanych środków, a  jeżeli konsument nie wykupi ponownego doładowania, niewykorzystane środki przepadają następnego dnia po upływie okresu, w którym mógł wykonywać połączenia. Powyższe może  utrudniać konsumentom skorzystanie z prawa do zmiany dostawcy usług.

W chwili obecnej przeciwko ww. operatorom telekomunikacyjnym toczy się postępowanie, które mogą zakończyć się wydaniem decyzji zakazującej stosowania praktyki naruszającej prawa słabszych uczestników rynku oraz nałożeniem kary pieniężnej w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary. W wydawanych decyzjach Prezes UOKiK może również określić środki usunięcia trwających skutków bezprawnej praktyki przedsiębiorcy.

Kolejne poglądy Prezesa UOKiK w sprawie sporu z mBANK

Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przyznała Prezesowi UOKiK możliwość przedstawienia swojego stanowiska (tzw. istotny pogląd w danej sprawie). Z takiej możliwości po raz trzeci skorzystał Prezes UOKiK i przedstawił swój pogląd w sprawie toczącej się przed przeciwko mBank z powództwa konsumentów, którzy zaciągnęli kredyt hipoteczny we franku szwajcarskim.

Kredytobiorcy zakwestionowali klauzule, które nieprecyzyjnie określały możliwość zmiany oprocentowania pożyczki. Sąd pierwszej instancji nie przychylił się do stanowiska konsumentów, a w wyniku wniesienia apelacji w chwili obecnej sprawa jest rozpatrywana przez sąd drugiej instancji. Ze stanowiskiem sądu pierwszej instancji nie zgodził się Prezes UOKiK i postanowił przedstawić swój w tej sprawie wskazując, że podziela zdanie konsumentów, iż klauzula uprawnia bank do arbitralnej decyzji w sprawie zmiany oprocentowania, a konsumenci nie mieli możliwości zweryfikowania zasadności takiego działania. Poza tym wskazano, że przesłanki wskazane są przez bank są zbyt ogólnie, brak jest informacji kiedy zmiany mogą być wprowadzone oraz w jaki sposób wpłyną na oprocentowanie.

W podobnej sprawie toczącej się z wniosku konsumentów przeciwko mBank Prezes UOKiK przedstawił kolejny pogląd w sprawie uprawnienia banku do jednostronnego ustalania wskaźnika wpływającego na wysokość świadczeń stron. Prezes UOKiK stwierdził, że kwestionowane przez konsumentów postanowienia dają bankowi możliwość dowolnego ustalania wartości kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, na podstawie których waloryzuje się kwotę kredytu i wysokość rat kapitałowo-odsetkowych, a bank nie wskazał, jakimi kryteriami kierował się przy ustalaniu tych kursów. W rezultacie Prezes UOKiK podzielił pogląd kredytobiorców, że są to postanowienia niedozwolone.

Decyzja Prezesa UOKiK w sprawie Alior Bank

Prezes UOKiK wszczął postępowanie przeciwko Alior Bank z uwagi na fakt, że jego wątpliwości wzbudziły reklamy kredytu konsumenckiego „Gwarancja najniższej raty”. Bank obiecywał klientom najniższą ratę kredytu, nie informując jednak o dodatkowych warunkach, które trzeba było spełnić, aby skorzystać z reklamowanej oferty. Alior Bank  nie gwarantował bowiem najniższej raty na rynku, ale ratę niższą od oferowanej przez inny bank. W tym celu konsument musiał jednak samodzielnie znaleźć ofertę, a następnie przedstawić bankowi formularz informacyjny potwierdzający konkurencyjne warunki lub umowę podpisaną z innym kredytodawcą.

Ze względu na powyższe Prezes UOKiK uznał, że Alior Bank mógł wprowadzać konsumentów w błąd co do rzeczywistych warunków promocji. Przeciętny konsument mógł być przekonany, że korzysta z najtańszego kredytu na rynku, tymczasem, to na kliencie spoczywał obowiązek porównania ofert i znalezienia najtańszej. Konsument mógł być więc wprowadzony w błąd – gdyby wiedział, że nie jest to najtańsza oferta, a jedynie rata może być niższa niż rata innego kredytu, który konsument musiał sam znaleźć, mógłby z niej nie skorzystać

Alior Bank zobowiązał się do zrekompensowania strat konsumentom, którzy skorzystali z oferty wprowadzającej w błąd. Oznacza to, że nie będzie pobierał odsetek od umów obowiązujących i odda te, które już pobrał, nawet jeżeli zobowiązanie zostało już spłacone. Klienci, którzy zawarli umowy kredytu konsumenckiego w ramach promocji, zostaną listownie powiadomieni o zasadach zwrotu, o których informuje również decyzja Prezesa UOKiK. Bank ponadto ma wyemitować kilkukrotnie 15-sekundowe oświadczenie w Telewizji Polskiej.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Euro Net

We wrześniu 2013 roku Prezes UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził, że Euro Net wprowadzał w błąd klientów sklepu internetowego RTV EURO AGD przez wyświetlenie reklam, z których wynikało, że klient nie płacił za dostawę, jeśli zdecydował się na zakup do najbliższego piątku. Jednak okazało się, że oferta w tej samej postaci zaczynała się w każdy poniedziałek. Prezes UOKiK nałożył na spółkę karę ponad pół miliona złotych, a sąd pierwszej instancji podzielił ustalenia i wnioski dotyczące praktyki. W lipcu 2016 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt VI ACa 800/15 utrzymał jednak decyzję Prezesa UOKiK, ale obniżył wysokość kary finansowej do ponad 250 tys. zł wskazując, że nie do końca wzięto pod uwagę fakt, że przewinienia spółki obejmowały jedyne sprzedaż przez sklep internetowy. Ponadto obniżenie kary nastąpiło także z uwagi na zaniechanie przez przedsiębiorcę zarzuconej praktyki.

Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie CT Creative Team

W grudniu 2014 roku Prezes UOKiK wydał decyzję stwierdzając, że CT Creative Team narusza zbiorowe interesy konsumentów przez brak poinformowania użytkowników w należyty sposób o kosztach związanych z korzystaniem z dodatkowych usług o podwyższonej opłacie. Na spółkę została nałożona kara pieniężna w wysokości ponad 31 tys. zł. Wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie o sygn. akt XVII AmA 10/15 decyzja Prezesa UOKiK została utrzymana.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Rainbow Tours

W grudniu  2013 roku Prezes UOKiK wydał decyzję w stosunku do Rainbow Tours za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów, która polegające na tym, że od 1 października 2012 roku do dnia 22 marca 2013 roku przedsiębiorca pomijał istotne informacje dla klientów podczas podpisywania umowy na wyjazd do Tajlandii. W katalogach oraz na stronie internetowej widniała informacja o bezpłatnym rejsie na wyspę Bon, a w rzeczywistości usługa była dodatkowo płatna. Na spółkę nałożono karę w wysokości ponad 88 tys. zł. W wyniku odwołania Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił decyzję Prezesa UOKiK. Następnie Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem wydanym w lipcu 2016 roku w sprawie o sygn. akt VI ACa 660/15 uznał, że działania Rainbow Tours wprowadzały konsumentów w błąd i stanowiły nieuczciwą praktykę rynkową. Sąd zdecydował jednak o obniżeniu kary finansowej o połowę ze względu na krótki czas trwania praktyki oraz niewielką liczbę zawartych umów.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie Indywidualnego Biznesowego Doradztwa Finansowego

W decyzji z sierpnia 2013 roku Prezes UOKiK uznał, że reklama spółki Indywidualne Biznesowe Doradztwo Finansowe wprowadzała konsumentów w błąd, poprzez sugerowanie, że złoto jest powszechnie honorowanym środkiem płatniczym. Na przedsiębiorcę została nałożona kara finansowa ponad 13 tys. zł kary. Odwołanie od decyzji wniósł przedsiębiorca, jednak zostało ono oddalone przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Następnie spawa trafiła do Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który w sierpniu 2016 roku wyrokiem wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 824/15 oddalił apelację przedsiębiorcy z uwagi na fakt, że nie można budować wyobrażenia wśród konsumentów, że złoto pełni funkcję pieniądza i jest bezpieczną inwestycją.

PRAWO I POSTĘPOWANIE CYWILNE

W dniu 8 września 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła istotne zmiany przede wszystkim w obszarze prawa cywilnego materialnego i w procedurze cywilnej.

Nowelizacja Kodeksu cywilnego obejmuje w zasadniczej mierze wprowadzenie do przedmiotowej ustawy definicji legalnej dokumentu oraz nowej – dokumentowej – formy czynności prawnej.

Zgodnie z dodaną do Kodeksu cywilnego definicją „dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią”. Z uzasadnienia nowelizacji wynika, że pojęcie „dokumentu” wprowadzone zostało w celach porządkowych oraz ma na celu odejście od tradycyjnego rozumienia tego pojęcia, które utożsamia je z informacją, która jest utrwalona wyłącznie w postaci pisma. Zgodnie z wprowadzoną definicją podstawową cechą dokumentu jest informacja, intelektualna treść, które może obejmować różne oświadczenia, co istotne – także oświadczenia woli. Z punktu widzenia powołanego przepisu ważne jest, aby ta treść została utrwalona w taki sposób, że możliwe jest jej odtworzenie. Ustawodawca nie sformułował wobec dokumentu wymogu jego podpisania. Ujawnienie dokumentu może nastąpić w dowolnej postaci (tekst, obraz czy dźwięk), a jego utrwalenie – na różnego rodzaju nośnikach i z wykorzystaniem różnorodnych środków (np. SMS, plik elektroniczny). Ograniczeniem jest jedynie wymóg możliwości zapoznania się z treścią informacji.

W ramach nowelizacji wprowadzono także nową formę czynności prawnej, tj. formę dokumentową. Do jej zachowania wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składające oświadczenie. Omawiana zmiana sankcjonuje formę czynności prawnej, która w praktyce obrotu jest stosowana od dawna (składanie oświadczeń w formie wiadomości SMS czy też za pośrednictwem poczty e-mail), a w ostatnich latach jest używana właściwie powszechnie. Dla zachowania formy dokumentowej czynności prawnej przede wszystkim nie jest konieczne złożenie własnoręcznego podpisu przez osobę składającą oświadczenie, a istotne jest jedynie to, aby możliwe było ustalenie tej osoby. Wprowadzenie tej formy ma przyczynić się ułatwienia i usprawnienia dokonywania czynności prawnych.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego obejmuje w szczególności następujące uregulowania:

• możliwość wnoszenia i doręczania pism (w tym procesowych) za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (z wyłączeniem spraw rejestrowych). Pisma wnoszone za pośrednictwem wskazanego systemu nie będą wymagały opatrzenia ich bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym (ePUAP). Wdrożenie systemu teleinformatycznego w sądach będzie następowało stopniowo. Po upływie 3 lat od wejścia w życie nowelizacji system powinien działać już we wszystkich sądach;

• zmianę w zakresie instytucji wyłączenia sędziego mającą na celu przyspieszenie postępowania. Sędzia, wobec którego złożono wniosek o wyłączenie, będzie mógł dalej podejmować czynności w postępowaniu, poza wydaniem orzeczenia kończącego postępowania w danej sprawie. W praktyce oznacza to, że bezzasadny wniosek o wyłączenie sędziego złożony przed przesłuchaniem świadków lub w trakcie międzyinstancyjnego nie wywrze już skutków, które dotychczas były często wykorzystywane w celu obstrukcji procesu;

• rozszerzenie możliwości rozpoznawania spraw na posiedzeniach niejawnych. Sąd będzie mógł rozpoznać sprawę na takim posiedzeniu w razie uznania powództwa lub gdy po wniesieniu zarzutów albo sprzeciwu od nakazu zapłaty czy też wyroku zaocznego, o ile uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Taki sposób rozpoznania sprawy może być korzystny dla strony, której zależy na szybkim uzyskaniu orzeczenia, a zasadność jej stanowiska nie budzi jakichkolwiek wątpliwości;

• możliwość wzywania stron, świadków, biegłych lub innych osób w sposób, który sąd uzna za najbardziej celowy, z pominięciem tradycyjnych sposobów doręczeń, o ile zostanie to w danym przypadku uznane za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy (dotychczas takie zasady obowiązywały tylko w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych);

• przy pozywaniu osoby fizycznej warto sprawdzać, czy nie prowadzi ona działalności gospodarczej. Od 8 września 2016 roku zasadą jest doręczanie, w sprawach wszczętych po tym terminie, pism procesowych dla przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej na adres udostępniony w CEIDG, choćby nie był on adresem zamieszkania. Tym samym w pozwie przeciwko przedsiębiorcy tylko adresu zamieszkania może prowadzić do nieskutecznego doręczenia pozwu drugiej stronie. Jednocześnie można mieć wątpliwość, czy samo wskazanie adresu z CEIDG będzie wystarczające, gdy nie jest on adresem zamieszkania. Wymagania formalne pisma procesowego nie zostały bowiem przez ustawodawcę zmienione i nadal w pierwsze pismo w sprawie powinno zawierać adresy zamieszkania;

• zmianę w zakresie tzw. doręczeń bezpośrednich. Obowiązek załączania do pisma wnoszonego do sądu dowodu wysłania odpisu pisma na adres pełnomocnika strony przeciwnej przesyłką poleconą albo dowodu jego bezpośredniego doręczenia zastąpiony został samym oświadczeniem pełnomocnika w tym zakresie;

• szerokie dopuszczenie środków dowodowych opartych na nowych technologiach. W tym zakresie nowelizacja jedynie dogania praktykę, która już przyjęła się w prowadzeniu postępowań. Ustawodawca przyjął szeroką formułę innych dowodów oraz stosowanie przepisów o dowodzie z dokumentów do wszelkich dokumentów, które zawierają tekst umożliwiający ustalenie ich wystawców;

• szereg zmian zmiany w postępowaniu egzekucyjnym, które przewidują m.in. zinformatyzowanie egzekucji komorniczej (wprowadzenie możliwości sprzedaży w drodze licytacji elektronicznej, elektroniczną komunikację między komornikami i innymi instytucjami oraz elektroniczny system zajęć rachunków bankowych dłużników) oraz zwiększenie kwoty wolnej od zajęcia (kiedyś wynosiła ona trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, obecnie na rachunkach bankowych musi zostać 75 % wynagrodzenia minimalnego). Zmodyfikowano także przepisy o skardze na czynności komornika przez wprowadzenie zakazu wniesienia skargi od zarządzeń komornika o wezwaniu do uiszczenia braków formalnych pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenia przez komornika podatku od towarów i usług (wcześniej nie było wyłączeń). Zmianie uległ również termin na wniesienie skargi na czynności komornika polegającej na zaniechaniu, który biegnie od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana (wcześniej termin biegł od dnia, w którym czynność miała być dokonana). Nowelizacja modyfikuje również przepisy dotyczące zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej.

PRAWO GOSPODARCZE

Trwają prace nad zmianą prawa patentowego

W Ministerstwie Rozwoju trwają w tej chwili intensywne prace nad projektami rozporządzeń wykonawczych do ustaw: o rzecznikach patentowych, własności przemysłowej oraz o zasadach uznawania kwalifikacji nabytych w państwach członkowskich UE. Jak podał resort, z piętnastu projektów rozporządzeń z sukcesem zostało podpisanych i ogłoszonych już sześć. Pozostałe projekty znajdują się na ostatnich etapach prac legislacyjnych i powinny wejść w życie w najbliższym czasie.

Projekty rozporządzeń zakładają m.in. uproszczenie i przyspieszenie procedur uzyskiwania ochrony praw własności przemysłowej oraz zmniejszenie opłat za tę ochronę, a także zmiany w egzaminach na rzecznika patentowego. Podjęte prace mają na celu dostosowanie aktów wykonawczych do obecnie obowiązujących przepisów prawa polskiego i unijnego, a tym samym umożliwić zwiększenie dostępności ekspertów z zakresu własności przemysłowej.

Wśród projektowanych regulacji znajdują się przepisy wprowadzające usprawnienia w procesie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych, wynalazków, wzorów użytkowych oraz wzorów przemysłowych. Przewidywane jest w szczególności przejście z systemu badawczego znaków towarowych na uproszczony system sprzeciwowy oraz rezygnację w dokumentacji zgłoszeniowej wzoru przemysłowego z obowiązkowego dołączania opisu wyjaśniającego ilustrację wzoru przemysłowego.

Zmiany nie ominą także rejestrów prowadzonych przez Urząd Patentowy. Zwiększona ma zostać czytelność rejestrów prowadzonych przez Urząd Patentowy. Dodatkowo projekt rozporządzenia wprowadza zmiany wynikające z potrzeby stopniowego, pełnego wdrożenia elektronicznego systemu prowadzenia rejestrów Urzędu.

Planowane są ułatwienia w prowadzeniu korespondencji w postaci elektronicznej, a także dostosowanie zgłoszeń elektronicznych dokonywanych w Urzędzie Patentowym do szybko zmieniających się regulacji z zakresu cyfryzacji. Nie jest przewidywane posługiwanie się, w prowadzonej z Urzędem Patentowym korespondencji w postaci elektronicznej, bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu oraz wprowadza istotne usprawnienia realizacji elektronicznej obsługi zgłoszeń patentowych, w której częścią dokumentacji patentowej są sekwencje nukleotydów i aminokwasów.

Ponadto z praw wyłącznych na przedmioty własności przemysłowej zostaną określone formalnie wzory wydawanych przez Urząd Patentowy dokumentów patentowych, dodatkowych świadectw ochronnych, świadectw ochronnych, świadectw rejestracji oraz dowodów pierwszeństwa.

Projektowane zmiany mają ujednolicić sposób naliczania opłat, a ich wysokości ma ulec obniżeniu.

Należy także podkreślić, że 23 września 2016 roku weszło w życie rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 5 września 2016 roku w sprawie przedmiotu szkolenia aplikantów rzecznikowskich, szczegółowego trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu konkursowego i egzaminu kwalifikacyjnego. Zasadnicza zmiana dotyczy zawężenia formy przeprowadzenia egzaminu konkursowego i kwalifikacyjnego tylko do formy pisemnej. Doprecyzowano także zakres szkolenia w ramach aplikacji rzecznikowskiej.

Trwają także zaawansowane prace nad projektem ustawy zmieniającej ustawę o rzecznikach patentowych dotyczącym zmiany stawek minimalnych pobieranych przez rzeczników patentowych. Zmiana ma polegać na całkowitym zniesieniu stawek minimalnych stanowiących podstawę do ustalenia wynagrodzenia rzecznika patentowego w relacji z klientem. Stawki minimalne zostaną utrzymane wyłącznie dla potrzeb ustalania i zasądzania kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed organami wymiaru sprawiedliwości oraz Urzędem Patentowym RP orzekającym w postępowaniu spornym.

PRZEGLĄD ORZECZNICTWA

Dziennikarz może czasem wkroczyć w sferę dóbr osobistych

Jak wynika z ostatnio opublikowanego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie (sygn. akt I ACa 1076/15), nie w każdym przypadku podanie informacji nieprawdziwej stanowić będzie naruszenie dóbr osobistych. Nie sama prawda, ale dążenie do jej wykrycia, warunkuje przyjęcie, że dziennikarz zrealizował wymóg szczególnej staranności, a wymagana prawem prasowym szczególna staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystywaniu materiałów prasowych wymaga wiernego przedstawienia informacji, które dziennikarz uzyskał. Nieprecyzyjność danych powinna skłaniać dziennikarza do szczególnej ostrożności w trakcie formułowania informacji przekazywanych do publikacji.

W orzeczeniach sądów ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym działanie w obronie społecznie doniosłego interesu albo uzasadnione przeświadczenie, że działanie ma taki charakter, legitymuje dziennikarza do wkroczenia w sferę dóbr osobistych, jeżeli zostanie podjęte z zachowaniem szczególnej staranności i rzetelności. Prawo prasowe nakłada na dziennikarzy obowiązek zachowania szczególnej staranności i rzetelności przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych oraz działania zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego. Dziennikarz przy zbieraniu materiałów musi wziąć pod uwagę rodzaj i rzetelność źródła informacji, a także sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych informacji – zweryfikować je w ramach dostępnych źródeł i upewnić się, że są zgodne z innymi znanymi faktami. Dziennikarz powinien także umożliwić osobie zainteresowanej ustosunkowanie się do uzyskanych informacji.

Dziennikarz powinien ponadto wszechstronnie wykorzystywać pozyskany materiał, że nie przedstawiać go wybiórczo, dopasowując go niejako pod przyjętą tezę. Rzetelność dziennikarską należy definiować jako działanie zgodne z prawdą, ukazywanie obiektywnego, całościowego obrazu faktów.

Przez długi czas za bezprawne uznawano postawienie przez dziennikarza w materiale prasowym zarzutu, który okazał się niezgodny z prawdą. Po pewnym czasie ukształtowało się stanowisko, zgodnie z którym działanie w obronie społecznie doniosłego interesu albo uzasadnione przeświadczenie, że działanie ma taki charakter, legitymuje dziennikarza do wkroczenia w sferę dóbr osobistych, jeżeli zostanie podjęte z zachowaniem szczególnej staranności i rzetelności – potwierdza to także powołany wyrok Sądu Apelacyjnego.

Odmowa wydania zgody cudzoziemcowi na zakup mieszkania w Gdańsku

W dniu 14 września 2016 roku Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok na korzyść Chilijczyka, który zawarł w 2011 roku związek partnerski z Polakiem w Wielkiej Brytanii,  a także uchylił niekorzystną dla niego decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i  wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zarówno decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie stwierdzały, że Chilijczyk nie może kupić mieszkania w Gdańsku. Teraz sprawa wraca do punktu wyjścia – została przekazana do ponownego rozpoznania.

Chilijczyk wraz z polskim partnerem chcieli w przyszłości razem zamieszkać w Polsce i postanowili kupić mieszkanie w Gdańsku. Pieniędzmi dysponował Chilijczyk i chciał więc je nabyć we własnym imieniu. Warunkiem zakupu przez cudzoziemcu nieruchomości w Polsce na obszarach przygranicznych do jakich zaliczany jest Gdańsk  jest jednak otrzymanie zgody ministra spraw wewnętrznych. Minister odmówił zgody na nabycie lokalu z uwagi na fakt, że Chilijczyk nie wykazał wystarczająco swojej więzi z Polską, gdyż ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców przewiduje jako jedną z przesłanek potwierdzających więź z Polską zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem polskim. Polskie przepisy nic przewidują jednak  związków partnerskim i dlatego nie została wyrażona zgoda na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca.

Od decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych zostało wniesione odwołanie i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie utrzymał decyzje w mocy. Następnie sprawę rozpatrywał Naczelny Sąd Administracyjny, który uchylił i wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych. Zdaniem Sądu analizując „więzi z Polską”, nie można brać pod uwagę jedynie związków małżeńskich, ale także te innego rodzaju, jak konkubinaty czy związki partnerskie. Podkreślił też, że nie może być automatycznego traktowania związków partnerskich – ponieważ, mimo że w polskim prawie nie są uznawane, mogą być potwierdzeniem stanu faktycznego, tzn. długoletniego związku, prowadzenia wspólnego gospodarstwa.