Podsumowanie prawne września 2017 r. obejmuje następujące zagadnienia:

ZMIANY W PRAWIE

• Projekt nowych przepisów o ochronie danych osobowych

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• UOKiK wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia, czy na terenach trzech województw dotkniętych nawałnicami dochodzi do zmów cenowych lub nadużywania pozycji dominującej
• Prawomocna kara finansowa za stosowanie opłaty aktywacyjnej i wyrównawczej
• Fikcyjne rabaty stanowią naruszenie zbiorowych interesów konsumentów
• Przeszukanie w ramach postępowania wyjaśniającego

PRAWO ENERGETYCZNE

• Zmiany w aukcjach OZE
• Projekt nowelizacji Prawa energetycznego – rozszerzenie definicji odbiorcy w gospodarstwie domowym

PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

• Komunikat Urzędu Zamówień Publicznych dotyczący prawidłowego zakresu informacji, które powinny znaleźć się w ogłoszeniu o zamówieniu w związku ograniczeniami w standardowych formularzach służących do publikacji ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej

ORZECZNICTWO

• Istota służebności gruntowych – ustanowienie służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego
• Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych wydanych z rażącym naruszeniem prawa wskutek znacznego upływu czasu
• Prawo do żądania usunięcia konta danego użytkownika, który naruszył cudze prawa autorskie

_

ZMIANY W PRAWIE

• Projekt nowych przepisów o ochronie danych osobowych

Ministerstwo Cyfryzacji 14 września 2017 roku opublikowało projekt nowej ustawy o ochronie danych osobowych. Wdrożenie nowych przepisów jest konieczne z uwagi na przepisy unijne – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679, tzw. RODO, które w dużej mierze wyczerpie kwestie objęte obecną ustawą. Projekt przewiduje powołanie nowego organu właściwego w sprawie ochrony danych osobowych – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Przy Prezesie Urzędu będzie działać Rada do Spraw Ochrony Danych Osobowych o kompetencjach opiniodawczo-doradczych. Ustawa określa także tryb postępowania w sprawie naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych – będzie ono jednoinstancyjne, a decyzje wydane przez Prezesa Urzędu będą podlegać natychmiastowemu wykonaniu. Nowe przepisy regulują też postępowanie kontrolne, a także tryb certyfikacji i akredytacji. Wbrew dotychczasowym przewidywaniom certyfikacji będzie dokonywał sam Prezes Urzędu, a nie odrębne podmioty certyfikujące. Projekt przewiduje też ograniczenie kar pieniężnych nakładanych na podmioty publiczne do kwoty 100 000 złotych. Ustawa ma wejść w życie 25 maja 2018 roku, tj. z dniem rozpoczęcia stosowania unijnych przepisów RODO.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• UOKiK wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia, czy na terenach trzech województw dotkniętych nawałnicami dochodzi do zmów cenowych lub nadużywania pozycji dominującej

Prezes UOKiK prowadzi postępowanie wyjaśniające, które ma ustalić, czy na terenach dotkniętych nawałnicami i sąsiednich dochodzi do ograniczenia konkurencji. Szczególną uwagę urząd zwróci na kształtowanie cen towarów i świadczonych usług. Postępowanie zostało wszczęte z uwagi na niepokojące informacje pojawiające się w mediach społecznościowych.

Zgodnie z prawem zakazane są porozumienia przedsiębiorców zmierzające do podziału rynku bądź ustalenia cen towarów lub usług. Praktyką niezgodną z prawem jest również wykorzystywanie siły rynkowej przez monopolistów i narzucanie cen nieuczciwych.  Za ograniczanie konkurencji grozi kara finansowa w wysokości do 10 proc. obrotu przedsiębiorcy. Warto jednak wyjaśnić, że nie jest złamaniem prawa, jeśli przedsiębiorca samodzielnie dostosowuje się do zmieniających się warunków rynkowych, w szczególności do zachowania konkurentów. Dozwolone jest np. naśladownictwo cenowe, czyli obserwowanie polityki cenowej bezpośrednich konkurentów i dostosowywanie do nich swojej oferty sprzedażowej.

• Prawomocna kara finansowa za stosowanie opłaty aktywacyjnej i wyrównawczej

Prezes UOKiK zakwestionował dwa postanowienia w umowie o świadczenie usług telekomunikacyjnych TelePolska sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Operator miał pobierać od klientów opłatę aktywacyjną oraz wyrównawczą, w przypadku gdy nie dochodziło do rozpoczęcia świadczenia usługi abonamentu telefonicznego w wyniku wycofania lub zmiany przez konsumenta zamówienia. Kary pieniężne nałożone na przedsiębiorcę w związku ze stwierdzonymi praktykami wyniosły w sumie ponad 632 tysięcy złotych. Sąd Apelacyjny w Warszawie (VI ACa 376/15) oddalił apelację spółki i stwierdził, że podziela ustalenia sądu I-instancji, który uznał, że operator, stosując opłatę aktywacyjną i wyrównawczą, naruszył prawo telekomunikacyjne. Ponadto sąd uznał, że kara nałożona na spółkę została prawidłowo wyliczona, uwzględnia znaczny przychód, jaki uzyskał przedsiębiorca ze stosowania zakwestionowanych opłat.

• Fikcyjne rabaty stanowią naruszenie zbiorowych interesów konsumentów

Prezes UOKiK uznał, że Vigget spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w Poznaniu naruszyła zbiorowe interesy konsumentów, podając w treści umów wartości towarów, które nie stanowiły faktycznej ceny ich sprzedaży, co sugerowało konsumentom istnienie szczególnej korzyści cenowej. Spółka stosowała też postanowienia sprzeczne z prawem. Za stosowanie powyższych praktyk na spółkę zostały nałożone kary pieniężne w wysokości ponad 89 tys. zł. Postępowanie odwoławcze zakończyło się niekorzystnie dla przedsiębiorcy. W ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny w Warszawie (VI ACa 66/16) wskazał, że przedsiębiorca stosował fikcyjne rabaty, odnoszące się do cen, po których produkt nigdy nie był sprzedawany. Taka polityka marketingowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i stanowi nieuczciwą praktykę rynkową. Sąd uznał, że nałożona kara była proporcjonalna do naruszenia.

• Przeszukanie w ramach postępowania wyjaśniającego

UOKiK przeprowadził przeszukanie w ramach postępowania wyjaśniającego w Veolia Energia Warszawa. Postępowanie jest prowadzone w sprawie działań przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem, dostawą i obrotem energią cieplną, pod kątem możliwości ograniczenia konkurencji. Pracownicy UOKiK przeszukiwali dokumenty papierowe, dane zawarte na elektronicznych nośnikach oraz odebrali wyjaśnienia od przedstawicieli spółki.

Przeszukanie w siedzibie przedsiębiorcy to narzędzie stosowane w sytuacjach, kiedy zachodzi podejrzenie, że dany podmiot posiada dowody, które mogą być istotne w sprawie. Może być prowadzone wyłącznie po uzyskaniu przez UOKiK zgody sądu. Podczas przeszukania przedsiębiorca ma obowiązek wpuścić pracowników urzędu do budynków i lokali, a także udostępnić dokumenty oraz nośniki danych. Prowadzone jest zwykle w asyście policji. W tym roku UOKiK po raz trzeci skorzystał z tej możliwości zebrania materiałów.

źródło: uokik.gov.pl

PRAWO ENERGETYCZNE

• Zmiany w aukcjach OZE

Na skutek opublikowanych 29 września br. zmian rozporządzeń: w sprawie maksymalnej ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, która może zostać sprzedana w drodze aukcji w 2017 r. oraz w sprawie kolejności przeprowadzania aukcji na sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w 2017 r. w bieżącym roku nie odbędą się kolejne aukcje na sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych

• Projekt nowelizacji Prawa energetycznego – rozszerzenie definicji odbiorcy w gospodarstwie domowym

Projekt zmiany Prawa energetycznego w zakresie rozszerzenia definicji odbiorcy w gospodarstwie domowym jest obecnie przedmiotem konsultacji i opiniowania, między innymi pod kątem zgodności z przepisami unijnymi.

Obecnie status takiego odbiorcy ma osoba, która nabywa energię elektryczną, paliwo gazowe lub ciepło wyłącznie w celu zużycia tych mediów w gospodarstwie domowym. W projekcie proponuje się, aby ten szczególny status mogły uzyskać także osoby fizyczne, które nabywają ww. media na potrzeby własnej działalności gospodarczej, o ile ich roczne zużycie nie przekracza 500 kWh. Ponadto proponuje się, aby takiego odbiorcę traktować tak jak konsumenta.

W uzasadnieniu projektu wskazano, że liczna grupa przedsiębiorców prowadzi swoją działalność samodzielnie w domach i tym samym przy zawarciu umowy z przedsiębiorstwem energetycznym staje przed istotnym dylematem. Część przedsiębiorców zawiera w takiej sytuacji umowę na warunkach właściwych dla przedsiębiorców i tym samym jest rozliczana z zastosowaniem wyższych cen i stawek opłat dla całego obiektu, niektórzy przedsiębiorcy decydują się zaś na rozdział instalacji i założenie dwóch liczników (odrębnych dla gospodarstwa domowego i dla celów prowadzonej działalności), co w ocenie projektodawców jest ekonomicznie nieracjonalne przy niewielkim zapotrzebowaniu na media.

PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

• Komunikat Urzędu Zamówień Publicznych dotyczący prawidłowego zakresu informacji, które powinny znaleźć się w ogłoszeniu o zamówieniu w związku ograniczeniami w standardowych formularzach służących do publikacji ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej

W postępowaniach z ustawy Prawo zamówień publicznych (PZP), których wartość zamówienia jest równa lub przekracza tzw. progi unijne, zamawiający zobowiązany jest przygotować ogłoszenia dotyczące prowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego zgodnie z wzorami standardowych formularzy, określonymi w akcie wykonawczym Komisji Europejskiej ustanawiającym standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w ramach procedur udzielania zamówień publicznych.

Aktualnie obowiązujący interaktywny formularz ogłoszenia o zamówieniu, udostępniany przez Urząd Publikacji Unii Europejskiej wprowadził ograniczenia w postaci limitów znaków dla poszczególnych sekcji informacyjnych. Powyższe może rodzić wątpliwości co do prawidłowego wypełnienia normy wynikającej z treści art. 41 PZP, która określa minimalny zakres informacji, który powinien znaleźć się w ogłoszeniu.

Zamawiający w przypadku, w którym nie są w stanie zamieścić wszystkich informacji wymaganych przepisami PZP w odpowiedniej sekcji formularza ogłoszenia, wykorzystywali w tym celu również – przewidziane we wzorze ogłoszenia – sekcje dedykowane informacjom dodatkowym. Natomiast jeżeli z uwagi na charakter zamówienia, jego przedmiot lub wymagania zamawiającego, w dalszym ciągu niemożliwe jest opublikowanie w treści ogłoszenia wszystkich niezbędnych informacji, w tym także w sekcjach dedykowanych informacjom dodatkowym, zasadnym może być również zamieszczenie w treści ogłoszenia odesłania do strony internetowej, na której opublikowana została treść specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Niemniej powyższe rozwiązanie stanowi wyjątek od zasady publikacji informacji określonych ww. przepisem i możliwe jest do zastosowania w szczególności z uwagi na ww. ograniczenia techniczne.

Biorąc pod uwagę wskazane ograniczenia co do liczby znaków w poszczególnych sekcjach ogłoszenia o zamówieniu, za wypełnienie normy wynikającej z art. 41 PZP w zakresie obowiązku zamieszczenia w ogłoszeniu o zamówieniu podstaw wykluczenia oraz wykazu oświadczeń lub dokumentów potwierdzających brak podstaw do wykluczenia, może być uznane przywołanie przepisów tj. jednostek redakcyjnych ustawy lub rozporządzenia bez przytaczania ich brzmienia

ORZECZNICTWO

• Istota służebności gruntowych – ustanowienie służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego

W postanowieniu z dnia 7 lipca 2017 r., sygn. akt V CSK 598/16, Sąd Najwyższy przypomniał, iż istota służebności gruntowych tkwi w tym, że ograniczają one prawo własności każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej na korzyść każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej, powodując ograniczenie prawa własności nieruchomości obciążonej na korzyść nieruchomości władnącej w celu zwiększenia jej użyteczności.

Sąd wskazał, iż przedmiotem obciążenia służebnością gruntową (art. 285 Kodeksu cywilnego) jest nieruchomość w znaczeniu ustalonym w art. 46 § 1 KC (tj. część powierzchni ziemskiej stanowiącej odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności), chociaż korzystanie z nieruchomości obciążonej przez uprawnionych na podstawie ustanowionej służebności nie musi ograniczać się tylko do gruntu, bo może dotyczyć też tej przestrzeni nad i pod jego powierzchnią, na którą rozciąga się jego własność (art. 143 KC). Jeśli korzystanie ze służebności wymaga urządzeń, to są one oczywiście budowane na gruncie względnie w przestrzeni nad lub pod jego powierzchnią, a nie na prawie do nieruchomości.

Obciążenie nieruchomości służebnością powoduje, że kolejna osoba lub osoby stają się uprawnionymi do korzystania z niej zgodnie z treścią przysługującego im prawa, co oczywiście musi mieć wpływ na treść i sposób wykonywania praw już wcześniej powstałych w odniesieniu do tej rzeczy.

Odnosząc się do kwestii ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego SN wskazał, iż jeżeli tytuł prawny do korzystania z urządzeń przesyłowych posadowionych na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste nie został uregulowany do czasu powstania tego prawa, a jego regulowanie następuje później, to następuje to przez obciążenie służebnością nieruchomości, nie zaś użytkowania wieczystego. Użytkownik wieczysty, który z mocy prawa lub na podstawie umowy z właścicielem i konstytutywnego wpisu do księgi wieczystej nabył to prawo na nieruchomości o określonych właściwościach fizycznych i z istniejącym ograniczeniem w zakresie możliwości korzystania z niej, musi liczyć się z trwałym znoszeniem stanu ukształtowanego położeniem zainstalowanych urządzeń. Te istniejące w chwili powstania użytkowania wieczystego ograniczenia i obciążenia dotyczą prawa własności nieruchomości i wpływają na zakres uprawnień do nieruchomości, jakie powstały na rzecz użytkownika wieczystego.

• Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych wydanych z rażącym naruszeniem prawa wskutek znacznego upływu czasu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 sierpnia 2017 roku (sygn. akt VII SA/Wa 2087/16) stwierdził, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015 roku w sprawie o sygn. akt P 46/13 stwierdzający niezgodność z Konstytucją RP art. 156 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (KPA) w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu nie wyeliminował art. 156 § 2 KPA, ani nie rozszerzył jego stosowania do wszystkich przypadków określonych w art. 156 § 1 KPA.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło wskutek rozpoznania skargi na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Warszawie (GINB), który posiłkując się przytoczonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego odmówił stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa.

WSA wskazał, że GINB nie mógł odmówić stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa przy zastosowaniu przesłanki znacznego upływu czasu z art. 156 § 2 KPA, bowiem wyrok TK nie spowodował zmiany normatywnej, wobec czego GINB zobowiązany był przestrzegać obowiązującego porządku prawnego (art. 6 KPA). Wobec braku zmiany normatywnej zakwestionowanego przez TK przepisu art. 156 § 2 KPA uznać należy, że odnosi się on nadal jedynie do wymienionych w nim enumeratywnie przesłanek, wśród których przepis ten nie wskazuje art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.

Powyższe stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zdaje się być doniosłym novum w sprawach o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych wydanych z rażącym naruszeniem prawa, w których organy administracyjne poprzez błędną wykładnię wyroku TK, bezpodstawnie odmawiały stwierdzenia nieważności decyzji wydanych z rażącym naruszeniem prawa wskutek znacznego upływu czasu.

• Prawo do żądania usunięcia konta danego użytkownika, który naruszył cudze prawa autorskie

„Serwisy przechowujące pliki powinny monitorować sieć i likwidować nielegalne kopie filmów oraz kasować konta użytkowników zamieszczających takie treści” – tak orzekł Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 18 września 2017r. (sygn. akt I ACa 1494/15).

Zapadły wyrok potwierdza prawo autorów do żądania na drodze sądowej nie tylko nakazania dostawcy hostingowemu regularnego monitorowania zawartości kont użytkowników w zakresie zamieszczania plików zawierających konkretne utwory autorskie twórcy (np. filmy lub utwory muzyczne) i ich natychmiastowego usuwania w przypadku wykrycia, ale również prawo do żądania usunięcia konta danego użytkownika, który naruszył cudze prawa autorskie.

Powyższy wyrok jest pierwszym w Polsce, który zobowiązał usługodawcę udostępniającego przestrzeń hostingową w Internecie, do monitorowania treści zamieszczanych przez użytkowników pod kątem ewentualnych naruszeń praw autorskich.