Podsumowanie prawne sierpnia 2017 r. obejmuje następujące zagadnienia:

ZMIANY W PRAWIE

• Prawo zamówień publicznych – będzie nowa ustawa

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI KONSUMENTÓW

• istotny pogląd Prezesa UOKiK – korzystanie z FOREX
• zgoda na koncentrację EMPIK z Platon
• Ubezpieczyciel Link4 niezasadnie uznawał, że składa nową ofertę objęcia ubezpieczeniem OC posiadaczowi pojazdu mechanicznego

PRAWO ENERGETYCZNE

• Nowelizacja ustawy o zapasach weszła w życie
• Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii z podpisem Prezydenta
• Rozporządzenie w sprawie poziomu obowiązku OZE opublikowane w Dzienniku Ustaw

ORZECZNICTWO

• Bez zwrotu kosztów w przypadku spóźnionej odpowiedzi na skargę kasacyjną
• Wypadki komunikacyjne – obowiązek dążenia do ograniczenia wymiaru szkody a samochód zastępczy
• Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie zagadnień związania wykonawcy ofertą złożoną w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego i wadium jako zabezpieczenia zobowiązań zawartych w ofercie

—

ZMIANY W PRAWIE

•  Prawo zamówień publicznych – będzie nowa ustawa

Ministerstwo Rozwoju i Urząd Zamówień Publicznych pracują nad nowym Prawem zamówień publicznych. Przewiduje się, że jego projekt będzie gotowy w pierwszej połowie 2018 roku. Zadaniem tzw. małej nowelizacji ustawy PZP z 2016 roku było dostosowanie jej przepisów do regulacji unijnych. Teraz nadszedł czas na kompleksowe zmiany.

Nowa ustawa regulująca rynek zamówień publicznych jest elementem programu Polskie Inwestycje Publiczne. Program ma sprawić, że państwo będzie inwestować rozsądnie, w innowacyjne rozwiązania, nadawać impulsy tam, gdzie jest to potrzebne i planować z wyprzedzeniem.

Pozostałe dwa filary programu to: Polityka rządu w zakresie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego (przyjęta 26 lipca br.) oraz polityka zakupowa państwa, która wskaże zasady, jakimi powinny kierować się instytucje publiczne podczas dokonywania zakupów.

Wymienia się tam również sześć założeń, które mają przyświecać nowemu aktowi prawnemu. Będą to:

• wprowadzenie mechanizmów pozwalających lepiej przygotować postępowanie, zweryfikować potencjał wykonawcy i sprawdzić, czy zamówienie realizowane jest zgodnie z umową;
• wprowadzenie zmian, które zachęcą do korzystania z innowacyjnych rozwiązań;
• zwiększenie udziału małych i średnich firm w zamówieniach;
• uporządkowanie przepisów dotyczących kontroli;
• uspójnienie przepisów, zapewniające jednolite stosowanie prawa przez zamawiających i sądy
• uproszczenie procedur.

PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• istotny pogląd Prezesa UOKiK – korzystanie z FOREX

W sprawie toczącej się przed Sądem Najwyższym, w której konsumentka domaga się odszkodowania za nienależyte prowadzenie rachunku maklerskiego przez Saxa Bank, dotyczącej rynku FOREX (foreign exchange), Prezes UOKiK wydał tzw. istotny pogląd. Zdaniem UOKiK osoba, która przeprowadza transakcje na rynku FOREX jest konsumentem pomimo tego, że rynek ten nie dotyczy bieżących spraw życia codziennego i wymaga eksperckiej wiedzy. Klient FOREX-a został przyrównany do klienta banku, ubezpieczyciela czy funduszu inwestycyjnego i zasługuje, w ocenie regulatora, na ochronę przewidzianą przez przepisy konsumenckie.

• zgoda na koncentrację EMPIK z Platon

Zgodnie z przepisami, transakcja podlega zgłoszeniu do urzędu antymonopolowego, jeżeli biorą w niej udział przedsiębiorcy, których łączny obrót w roku poprzedzającym przekroczył 1 mld euro na świecie lub 50 mln euro w Polsce. Prezes UOKiK po analizie materiału dowodowego uznał, że w wyniku koncentracji EMPIK i Platon nie dojdzie do istotnego ograniczenia konkurencji. Łączne udziały uczestników koncentracji w rynkach, na które koncentracja wywiera wpływ nie są na tyle wysokie, żeby zagroziły konkurencji. Dlatego Prezes UOKiK wydał zgodę na przeprowadzenie transakcji.

• Ubezpieczyciel Link4 niezasadnie uznawał, że składa nową ofertę objęcia ubezpieczeniem OC posiadaczowi pojazdu mechanicznego

Ubezpieczyciel wysyłał do swoich klientów informację o ubezpieczeniu na kolejny 12-miesięczny okres. Ma taki obowiązek, a dotychczasowa umowa ulega przedłużeniu, jeżeli konsument nie wypowie jej nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy. Jeżeli konsument zapłacił zaproponowaną przez ubezpieczyciela w piśmie składkę, Link4 uznawała, że nie doszło do automatycznego przedłużenia umowy, lecz do zawarcia nowego kontraktu w trybie przyjęcia oferty przez konsumenta. Spółka twierdziła, że konsument nie może takiej umowy wypowiedzieć, jeżeli w tym samym czasie jest ubezpieczony u innego ubezpieczyciela.

Zdaniem UOKiK pismo wysyłane klientom z mocy prawa nie może być traktowana jako całkowicie nowa oferta ubezpieczeniowa. Jeżeli konsument przyjmie pismo i zapłaci określoną w nim składkę, ale nie wypowie dotychczasowej umowy, to dochodzi do jej automatycznego przedłużenia. W konsekwencji tak zawartą umowę może wypowiedzieć, gdy w tym samym czasie posiada ubezpieczenie w innym zakładzie ubezpieczeń.

Link4 zobowiązało się zmienić dotychczasową praktykę przedłużania umów ubezpieczenia OC ze swoimi klientami. Jeżeli konsument po otrzymaniu pisma o ubezpieczeniu na kolejny rok, zapłaci wskazaną w nim składkę, to Link4 uzna, że umowa na kolejny rok przedłuża się automatycznie, co oznacza, że nie będzie kwestionować prawa konsumenta do jej wypowiedzenia, w przypadku posiadania przez niego podwójnego ubezpieczenia.

źródło: uokik.gov.pl

PRAWO ENERGETYCZNE

• Nowelizacja ustawy o zapasach weszła w życie

2 sierpnia 2017 roku weszła w życie zasadnicza część nowelizacji ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ma na celu w szczególności wprowadzenie ułatwień dla podmiotów zobowiązanych do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego oraz rozstrzygnięcia wątpliwości interpretacyjnych sygnalizowanych przez uczestników rynku w stosunku do obowiązującego stanu prawnego. Nowe przepisy zmieniają również przepisy ustawy – Prawo energetyczne dotyczące zasad udzielania przez Prezesa URE koncesji na obrót gazem ziemnym z zagranicą. Po zmianach przepisów podmiot występujący o udzielenie wskazanej koncesji nie jest już zmuszony do posiadania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego i może je utworzyć dopiero w momencie rzeczywistego podjęcia działalności gospodarczej w zakresie przywozu gazu ziemnego na terytorium RP.

• Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii z podpisem Prezydenta

Prezydent 14 sierpnia 2017 roku podpisał nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii. Nowelizacja modyfikuje zasady określania wysokości opłaty zastępczej i uzależnia jej wysokość od rynkowych cen praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia. Nowe przepisy mają na celu uelastycznienie rynku zielonych certyfikatów, oraz zmniejszenie ich nadpodaży rynku. Po wejściu w życie znowelizowanych przepisów jednostkowa opłata zastępcza będzie wyznaczana na podstawie średniej ceny praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w poprzednim roku kalendarzowym i będzie naliczana w oparciu o wskaźnik 125% rocznej ceny średnioważonej praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia innych niż wydanych dla energii elektrycznej z biogazu rolniczego, z tym że nie będzie mogła być wyższa niż 300,03 złotych za 1 MWh. Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

• Rozporządzenie w sprawie poziomu obowiązku OZE opublikowane w Dzienniku Ustaw

Nowe rozporządzenie Ministra Energii w sprawie zmiany wielkości udziału ilościowego sumy energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w latach 2018–2019 zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw 22 sierpnia 2017 roku. Zgodnie z ogłoszonymi przepisami obowiązek OZE na rok 2018 wyniesie 17,5 % dla energii pochodzącej ze wszystkich źródeł odnawialnych z wyjątkiem biogazu rolniczego oraz 0,5 % dla energii pochodzącej z biogazu rolniczego. Istotną zmianą w porównaniu do projektu jest określenie w rozporządzeniu poziomów obowiązku także na rok 2019 (18,5%, dla energii pochodzącej ze wszystkich źródeł odnawialnych z wyjątkiem biogazu rolniczego oraz 0,5 % dla energii pochodzącej z biogazu rolniczego).

ORZECZNICTWO

• Bez zwrotu kosztów w przypadku spóźnionej odpowiedzi na skargę kasacyjną

Strona składa odpowiedź na skargę kasacyjną wówczas, gdy wnosi stosowne pismo w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej. Pismo procesowe złożone po tym terminie, nie może zostać uznane za odpowiedź na skargę kasacyjną, gdyż nie spełnia wymogów formalnych przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z tego powodu Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 maja 2017 roku (I OSK 21/16) wskazał, że tylko sporządzenie i wniesienie odpowiedzi na skargę kasacyjną daje prawo do żądania zwrotu kosztów poniesionych z tego tytułu. Przekroczenie 14-dniowego terminu nie uprawnia do żądania zwrotu stosownych kosztów postępowania.

• Wypadki komunikacyjne – obowiązek dążenia do ograniczenia wymiaru szkody a samochód zastępczy

W uchwale z 24 sierpnia br. Sąd Najwyższy (III CZP 20/17) orzekł, iż obowiązek poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym wynikający z art. 362 Kodeksu cywilnego, polegający na dążeniu do ograniczenia wysokości powstałe szkody, nie obejmuje obowiązku do skorzystania z oferty zakładu ubezpieczeń w zakresie wynajmu samochodu zastępczego na czas naprawy pojazdu uszkodzonego.

Sąd Najwyższy wskazał, iż poszkodowany uprawniony jest do wynajęcia samochodu zastępczego z innego źródła, aniżeli od zakładu ubezpieczeń lub podmiotów z ubezpieczycielem współpracujących. Co więcej, Sąd Najwyższy jednocześnie orzekł, że obowiązek naprawienia szkody ciążący na ubezpieczycielach OC w przypadku wynajęcia przez poszkodowanego samochodu zastępczego z innego źródła, obejmuje wszelkie koszty wynajmu, o ile ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione, nawet, jeżeli jest on wyższy niż koszt wynajmu samochodu zastępczego wynikający z nieprzyjętej przez poszkodowanego oferty ubezpieczyciela lub podmiotów z zakładem ubezpieczeń współpracujących.

Uchwała Sądu Najwyższego niewątpliwie wpłynie na praktykę korzystania przez poszkodowanych z pojazdów zastępczych, przyczyniając się jednocześnie do wzrostu przyznawanych poszkodowanym odszkodowań z tytułu zwrotu uzasadnionych wydatków na samochód zastępczy.

• Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie zagadnień związania wykonawcy ofertą złożoną w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego i wadium jako zabezpieczenia zobowiązań zawartych w ofercie

W dniu 13 lipca 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie w sprawie C-35/17 Saferoad Grawil sp. z o.o. i Saferoad Kabex sp. z.o.o. przeciwko Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu, ECLI:EU:C:2017:557.

Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła się w tej sprawie do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi zagadnień związania wykonawcy ofertą złożoną w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego i wadium jako zabezpieczenia zobowiązań zawartych w ofercie.

Trybunał uznał, że odpowiedź na zadane przez Krajową Izbę Odwoławczą pytania może być wywiedziona w sposób jednoznaczny z dotychczasowego orzecznictwa, w szczególności z wyroku z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie C-27/15 Pippo Pizzo przeciwko CRGT Srl, ECLI:EU:C:2016:404.

Trybunał w pierwszej kolejności zauważył, że pytania zadane przez sąd odsyłający należy rozpatrywać łącznie, i przeformułował je, uznając, że Izba dążyła w istocie do ustalenia, po pierwsze, czy art. 2 dyrektywy 2004/18/WE, zasada równego traktowania i obowiązek przejrzystości dopuszczają wykluczenie wykonawcy, odrzucenie jego oferty lub uznanie jej za nieważną, w przypadku gdy wykonawca nie przedłużył okresu związania ofertą, jeżeli takie skutki nie zostały przewidziane w dokumentacji przetargowej, a po drugie, czy instytucja zamawiająca może w takich okolicznościach wymagać od wykonawców utrzymania ważności ustanowionego jako zabezpieczenie oferty wadium, bez możliwości przerwy, do dnia zawarcia umowy.

W postanowieniu w sprawie C-35/17 Saferoad Grawil et Saferoad Kabex Trybunał uznał, że art. 2 dyrektywy 2004/18/WE, zasadę równego traktowania i obowiązek przejrzystości należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykluczeniu wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wskutek niespełnienia przez tego wykonawcę obowiązku, który nie wynika wyraźnie z dokumentacji przetargowej. Omawiane postanowienie Trybunału oznacza zatem, że nie jest dopuszczalne wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, jeżeli podstawa wykluczenia nie wynika z przepisów prawa ani warunków zamówienia opisanych przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Powyższe ustalenie Trybunału w świetle obowiązujących w polskim porządku prawnym przepisów nie ma jednak zastosowania do wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu lub odrzucenia jego oferty z powodu upływu terminu związania ofertą, a także możliwości zawarcia umowy z wykonawcą mimo upływu terminu związania ofertą, jak również dopuszczalności żądania przez zamawiającego przedłużenia okresu ważności wadium na przedłużony okres związania ofertą. Przesłanki wykluczenia wykonawcy z postępowania (aktualnie odrzucenia jego oferty) zostały bowiem wprost przewidziane w przepisach ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych.

Związanie wykonawcy złożoną przez niego ofertą jest niezbędne dla istnienia oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, zaś ustanowienie wadium ma na celu w szczególności zabezpieczenie roszczeń zamawiającego w przypadku niewywiązania się przez wykonawcę z wynikających z oferty zobowiązań. Zarówno konieczność przedłużenia terminu związania ofertą, jak i – w przypadkach, gdy zamawiający wymaga wniesienia wadium – obowiązek jego ustanowienia bądź przedłużenia przez wykonawcę wynikają wprost z przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych i regulacji Kodeksu cywilnego. Z kolei możliwość zawarcia umowy po upływie terminu związania ofertą została już w 2010 r. potwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny. Nie można zatem w sposób zasadny twierdzić, że wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego i odrzucenie jego oferty z powodu upływu terminu związania ofertą, zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego z takim wykonawcą, czy żądanie przez zamawiającego, by wykonawca przedłużył okres ważności wadium na przedłużony okres związania ofertą, nie znajdują oparcia w przepisach prawa.