Podsumowanie prawne stycznia 2018 r. obejmuje następujące zagadnienia:

PRAWO ENERGETYCZNE

• Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych podpisana

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Kara ponad 20 mln zł dla Banku Millennium
• Zmowa cenowa podmiotów certyfikujących

PRAWO PRACY

• Dwa nowe Kodeksy pracy – projekty w marcu

PRAWO ADMINISTRACYJNE

• Projekt ustawy o jawności życia publicznego a obowiązki średnich przedsiębiorców
• Zmiany warunków technicznych budynków i ich usytuowania

ORZECZNICTWO

• Umowa najmu na czas oznaczony – nieważne postanowienie o możliwości odbioru rzeczy wynajętej do czasu uregulowania czynszu
• Obniżenie wartości nieruchomości sąsiadującej z terenem planowanej inwestycji jest zagadnieniem wykraczającym poza przedmiot postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę i należy do właściwości sądów powszechnych
• Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia

– – –

PRAWO ENERGETYCZNE

• Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych podpisana

Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych podpisana przez Prezydenta w dniu 5 lutego 2018 r.

Ustawa ureguluje rynek paliw alternatywnych w transporcie, w szczególności w zakresie transportu wykorzystującego energię elektryczną oraz gaz ziemny (CNG, LNG) oraz zasad działania uczestników tego rynku. Wprowadza się zasady sprzedaży usługi ładowania pojazdów elektrycznych. Ustawa pozwoli wprowadzić w życie instrumenty wsparcia rozwoju transportu elektrycznego.

Ustawa wejdzie w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia (z pewnymi wyjątkami).

PRAWO KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

• Kara ponad 20 mln zł dla Banku Millennium

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w październiku 2016 r. wszczął postępowanie przeciwko Bankowi Millennium. Wątpliwości wzbudziły przekazywane przez bank w latach 2015 i 2016 klientom informacje, że dwie klauzule wpisane do rejestru postanowień niedozwolonych pod nr 3178 i 3179 dotyczące sposobu przeliczania kwoty i rat kredytów hipotecznych w oparciu o franki szwajcarskie nie mają znaczenia wobec sytuacji danego klienta. Tymczasem, zdaniem UOKiK, wpis klauzuli wobec danego przedsiębiorcy do rejestru oznacza, że każdy konsument, który zawarł z nim umowę i ma w niej takie postanowienie, może dochodzić roszczeń, a taka klauzula nie wiąże go już od chwili zawarcia umowy.

Bank Millennium zaniechał stosowania kwestionowanej przez UOKiK praktyki. Jednak ze względu na to, że w jej wyniku konsumenci mogli zrezygnować z walki o swoje prawa, nałożono karę ponad 20 mln zł (20 748 675 zł). Ponadto bank poinformuje konsumentów listownie o decyzji UOKiK oraz zamieści ją już na stronie internetowej i twitterze, a w tym zakresie decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Decyzja nie jest prawomocna, ponieważ spółka może odwołać się do sądu.

• Zmowa cenowa podmiotów certyfikujących

Dekra Certification (Dekra) i Istituto Italiano del Marchio di Qualita (IMQ), którzy zajmują się m.in. usługami certyfikacji systemów zarządzania, zawarli porozumienie ograniczające konkurencję poprzez wspólne ustalanie cen oraz podział pomiędzy sobą klientów. Porozumienie dotyczyło m.in. następujących certyfikatów: ISO 9001 (System zarządzania jakością), ISO 14001 (System zarządzania środowiskiem), OHSAS 18001/PN-N 18001 (System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy), ISO 27001 (System zarządzania bezpieczeństwem informacji). Niedozwolona praktyka trwała od 2009 do 2014 roku.

Przedsiębiorcy zdecydowali się na współpracę w Prezesem UOKiK w ramach leniency.

IMQ została ukarana karą finansową w wysokości ponad 461 tys. zł. Kara została obniżona o połowę ze względu na to, że spółka częściowo skorzystała z programu łagodzenia kar. Dekra uniknęła w ogóle sankcji. Obie spółki przekazały UOKiK wiele informacji, które przyczyniły się do udowodnienia zmowy, m.in. genezę i cel zwarcia porozumienia, jego funkcjonowanie, miejsca spotkań, kanały wymiany informacji, czy treść korespondencji e-mail w tym zakresie.

Decyzja nie jest prawomocna, przysługuje od niej odwołanie do sądu.

PRAWO PRACY

• Dwa nowe Kodeksy pracy – projekty w marcu

W marcu br. poznamy projekt dwóch nowych kodeksów pracy, nad którymi pracuje Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy. Pierwszy z nich będzie dotyczyć praw pracowników, drugi uprawnień związków zawodowych. Małe firmy, zatrudniające do 10 osób, zostaną zwolnione z kluczowych formalności przy rozwiązywaniu umów o pracę. Przede wszystkim nie będą musieli uzasadniać wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli wypłacą pracownikowi co najmniej (decydować ma staż pracy) odprawę o równowartości jednomiesięcznej pensji. Ponadto projekt ma zakładać mniej biurokratycznych obowiązków przy udzielaniu urlopu, planowaniu czasu pracy czy prowadzeniu akt osobowych pracowników.

Według nowych przepisów w miejsce umów-zleceń mają wejść nowe umowy na pracę sezonową i dorywczą, które da się łatwiej rozwiązać. Zatrudnienie na okres próbny ma być możliwe do sześciu miesięcy.

Zmianie ma ulec procedura wypowiadania umów o pracę na czas nieokreślony i określony – pracodawca będzie musiał wysłuchać pracownika w obecności świadka, a następnie skonsultować zwolnienie ze związkami zawodowymi.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

• Projekt ustawy o jawności życia publicznego a obowiązki średnich przedsiębiorców

Przedsiębiorcy będący co najmniej średnimi przedsiębiorcami zdefiniowanymi w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej będą mieli obowiązek opracowania i wdrożenia procedur antykorupcyjnych w swoich organizacjach. Katalog środków organizacyjnych, kadrowych i technicznych, mających na celu przeciwdziałanie tworzeniu otoczenia sprzyjającego przypadkom popełnienia przestępstw korupcyjnych został podany przykładowo i są to:

• niedopuszczanie do tworzenia mechanizmów służących finansowaniu kosztów, udzielania korzyści majątkowych i osobistych, w tym z wykorzystaniem majątku przedsiębiorstwa;
• zapoznawanie osób zatrudnianych przez przedsiębiorcę z zasadami odpowiedzialności karnej za przestępstwa wskazane w projekcie ustawy;
• umieszczanie w umowach klauzul, stanowiących iż żadna część wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy nie zostanie przeznaczona na pokrycie kosztów udzielania korzyści majątkowych i osobistych;
• opracowanie i wdrożenie kodeksu antykorupcyjnego przedsiębiorstwa, jako deklaracji odrzucającej korupcję, podpisany przez każdego pracownika, współpracownika i inny podmiot gospodarczy działający na rzecz przedsiębiorcy;
• określenie i wdrożenie wewnętrznej procedury i wytycznych dotyczących otrzymywanych prezentów i innych korzyści przez pracowników;
• niepodejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie w oparciu o działania korupcyjne;
• opracowanie i wdrożenie procedur informowania właściwych organów przedsiębiorcy o propozycjach korupcyjnych, oraz
• opracowanie i wdrożenie wewnętrznych procedur postępowania w sprawie zgłoszenia nieprawidłowości.

Brak realizacji ww. obowiązków zagrożony będzie sankcją kary pieniężnej od 10 000 do 10 000 000 zł. Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA) będzie miało uprawnienie do skontrolowania przedsiębiorcy w zakresie stosowania wewnętrznych procedur antykorupcyjnych. Wynikiem kontroli może być wniosek o ukaranie ze wskazaniem wysokości kary pieniężnej kierowany do Prezesa UOKiK, przed którym toczyć się będzie postępowanie z udziałem CBA jako zainteresowanego. Prezes UOKiK będzie mógł odstąpić od wymierzenia kary.

Regulacja ma wejść w życie w marcu tego roku, a wyżej opisane obowiązki w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

• Zmiany warunków technicznych budynków i ich usytuowania

Z początkiem 2018 roku weszły w życie zmienione regulacje dotyczące warunków technicznych budynków i ich usytuowania. W dniu 1 stycznia 2018 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji uchwalone 14 listopada 2017 roku.

Zgodnie z nowym brzmieniem rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, aktualnie dopuszczalne jest już usytuowanie budynków bezpośrednio przy granicy działki budowlanej, jeżeli budynki te będą przylegać swoją ścianą do ściany budynków już istniejących na sąsiedniej działce. Oczywiście postawienie takiego budynku opartego o inny stojący już budynek, nadal musi nastąpić z poszanowaniem obowiązującego na danym terenie planu zagospodarowania przestrzennego, ewentualnie z obejmującą ten teren decyzją o warunkach zabudowy (§12 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia).

Obowiązujące dotychczas limity minimalnych odległości granic działek od m. in. otworów okiennych i drzwiowych (a także inne odległości zapisane w §12 rozporządzenia) nie muszą też już być przestrzegane w przypadku, gdy granica ta oddziela dany budynek od działki drogowej. Takie rozwiązanie wprowadził nowy ust. 10 w paragrafie 12.

Istotne zmiany dotknęły również regulacje dotyczące miejsc postojowych dla samochodów.  Zmiana ta obejmuje odstępy pomiędzy parkingami (włączając w to garaże, w tym garaże zadaszone i wielopoziomowe) a infrastrukturą służącą dzieciom i młodzieży – placami zabaw i boiskami – a także okami pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi szpitalach, szkołach (z nielicznymi, wyraźnie wskazany mi wyjątkami).

Nowelizacja rozporządzenia wprowadza też znaczące udogodnienie dla osób niepełnosprawnych – aktualnie miejsca parkingowe przeznaczone właśnie dla tych osób (i odpowiednio oznaczone) mogą być usytuowane bezpośrednio przy oknach budynków. Zniesiony więc został poprzednio obowiązujący nakaz zachowania przynajmniej 5 metrów odległości pomiędzy budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi i zamieszkania zbiorowego a parkingami dla osób niepełnosprawnych (o czym stanowi zmieniony §20 rozporządzenia).

ORZECZNICTWO

• Umowa najmu na czas oznaczony – nieważne postanowienie o możliwości odbioru rzeczy wynajętej do czasu uregulowania czynszu

W dniu 11 stycznia 2018 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 93/17) podjął uchwałę, w której stwierdził, że postanowienia umowy najmu zawartej na czas oznaczony przyznające wynajmującemu, w razie opóźnienia najemcy z zapłatą czynszu, prawo do odebrania rzeczy wynajętej do czasu uregulowania zaległości z zachowaniem obowiązku najemcy zapłaty pełnego czynszu są sprzeczne z właściwością (naturą) tego stosunku prawnego.

Następstwem powyższego jest konieczność uznania, iż postanowienia umów najmu zawartego na czas oznaczony uprawniające wynajmującego do odebrania rzeczy w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez najemcę zobowiązania umownego, wykraczają poza granice dopuszczalnej swobody umów, o której mowa w art. 353[1] Kodeksu cywilnego, co czyni je sprzecznymi z prawem i nieważnymi na podstawie art. 58 Kodeksu cywilnego.

Pisemne uzasadnienie powyższej uchwały Sądu Najwyższego nie zostało jeszcze sporządzone, wobec czego nie jest wiadome, czy w ocenie Sądu Najwyższego, analogiczne postanowienie zawarte w umowie najmu zawartej na czas nieoznaczony, również będzie sprzeczne z naturą tego stosunku, a tym samym nieważne.

• Obniżenie wartości nieruchomości sąsiadującej z terenem planowanej inwestycji jest zagadnieniem wykraczającym poza przedmiot postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę i należy do właściwości sądów powszechnych

Zaskarżoną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku (WSA) decyzją wojewoda utrzymał w mocy wcześniejszą decyzję prezydenta miasta zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającą inwestorowi pozwolenia na budowę stacji bazowej telefonii komórkowej. W skardze właściciel nieruchomości sąsiadującej stwierdził, że planowana inwestycja spowoduje spadek wartości jego nieruchomości i w związku z tym zażądał, aby inwestor pokrył wyliczoną przez niego różnicę w cenie jego nieruchomości albo wykupił jego działkę.

Analizując akta sprawy WSA stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ jej zarzuty i argumenty nie podważają legalności zaskarżonej decyzji. Sąd uznał, że materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy Prawo budowlane, a w szczególności art. 35 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem właściwy organ przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji
o zatwierdzeniu projektu budowlanego sprawdza zgodność projektu budowlanego
z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
(w przypadku braku miejscowego planu), a także wymaganiami ochrony środowiska,
w szczególności określonymi w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Ponadto, organ decydujący o udzieleniu pozwolenia na budowę winien sprawdzić zgodności projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi oraz kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń oraz informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. W razie spełnienia wymagań określonych w przepisach prawa budowlanego właściwy organ nie może odmówić wydania decyzji o pozwoleniu na budowę.

Za podstawowy obowiązek sąd uznał zbadanie zgodności rozwiązań zaproponowanych w projekcie budowlanym z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu. WSA podkreślił, że analiza ta ma znaczenie fundamentalne, ponieważ to te dokumenty określają w sposób wiążący m.in. przeznaczenie, parametry
i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy, gabaryty obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy i inne, jak też kształtują sposób wykonywania prawa własności nieruchomości.

W związku z tym WSA doszedł do przekonania, że orzekające w sprawie organy dokonały prawidłowej oceny stwierdzając, że zaplanowana inwestycja jest zgodna z ustaleniami obowiązującego na tym terenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na prawidłowość zaskarżonej decyzji nie miała też wpływu podnoszona w skardze kwestia obniżenia wartości nieruchomości sąsiadującej z terenem planowanej inwestycji. WSA podkreślił bowiem, że okoliczność ta jest zagadnieniem wykraczającym poza przedmiot sprawy, jakim jest udzielenie pozwolenia na budowę przedmiotowej inwestycji, i należy do właściwości sądów powszechnych. Sąd stwierdził także, że możliwość obniżenia wartości nieruchomości wskutek zrealizowania na działce sąsiedniej planowanej inwestycji nie jest okolicznością, która może determinować udzielenia przez organy architektoniczno-budowlane pozwolenia na budowę.

• Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia

„Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest wypełnieniem weksla niezgodnie z deklaracją wekslową i osoba podpisana na wekslu może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe wskazując, że z tego względu jej zobowiązanie wekslowe nie powstało.” – tak orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 listopada 2017 roku w sprawie o sygn. akt VI ACa 1149/16.

Powyższe stanowisko Sądu Apelacyjnego ma doniosłe znaczenie przede wszystkim dla wierzycieli, których wierzytelność została zabezpieczona wekslem in blanco dłużnika. W takim przypadku celem uniknięcia przedawnienia należności pamiętać należy o konieczności wypełnienia weksla jeszcze przed upływem terminu przedawnienia należności wynikających ze stosunku podstawowego, którego zabezpieczeniem jest weksel dłużnika. Co więcej, Sąd Apelacyjny powołując się na ugruntowane już orzecznictwo Sądu Najwyższego (uchwała 7 sędziów SN z dnia 15 listopada 1963 r. II CO 56/63) wskazał, że dla powstania odpowiedzialności wekslowej wystawcy weksla wobec jego posiadacza, decydujące jest wypełnienie przedmiotowego weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, a nie jak mogłoby się wydawać wniesienie pozwu o zapłatę z weksla.

Reasumując, dla oceny skutków przedawnienia roszczenia opartego o zobowiązanie wekslowe, bez znaczenia pozostaje przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego, o ile weksel stanowiący podstawę powództwa o zapłatę wypełniony został przed upływem terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego.