Prawo -podsumowanie prawne października 2020 r. obejmuje następujące zagadnienia:

PRAWO ENERGETYCZNE

1. Projekt zmian w rozporządzeniu taryfowym
2. Projekt zmian w rozporządzeniu systemowym
3. Prace nad rozporządzeniem w sprawie pobierania opłaty mocowej

PRAWO PODATKOWE

1. Zmiana ustawy o podatku od spadków i darowizn
2. Wyrok NSA w sprawie postępowań podatkowych dotyczących PIT rozliczanego wspólnie z drugim małżonkiem

PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

Prace nad Platformą e-Zamówienia

PRAWO PRACY  I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

1. Pracownicze Plany Kapitałowe – dobiega końca II i III etap wdrożenia systemu
2. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
3. ZUS wychodzi naprzeciw swoim interesantom – ruszają e-wizyty
4. Praca zdalna oraz urlop wypoczynkowy w trakcie kwarantanny

PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Nowy wyrok TSUE dotyczący pozycyjnych znaków towarowych

OCHRONA KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

1. Prezes UOKiK wszczął postępowanie przeciwko Eurocash
2. Prezes UOKiK opublikował decyzję w sprawie UPC Polska
3. Rzecznik Finansowy przygotował zestawienie klauzul niedozwolonych stosowanych przez banki w umowach kredytów „walutowych”
4. Rzecznik Finansowy do likwidacji

PRAWO ENERGETYCZNE

Projekt zmian w rozporządzeniu taryfowym

W październiku istotnie przyspieszyły prace nad projektem zmian do tzw. rozporządzenia taryfowego (rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną).

Zmiana ma umożliwić m. in.:

• utworzenie grupy taryfowej dla odbiorców przyłączonych do sieci, którzy wykorzystują energię elektryczną wyłącznie na potrzeby funkcjonowania ogólnodostępnej stacji ładowania i świadczenia na niej usług ładowania;
• otrzymywanie przez odbiorców końcowych faktur za energię elektryczną w formie elektronicznej oraz możliwości otrzymywania tą drogą informacji o rozliczeniach za dostarczoną energię.

Z punktu widzenia operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) i operatora systemu przesyłowego (OSP) kluczowa jest propozycja mechanizmu uwzględniania w taryfach, w ramach tzw. salda konta regulacyjnego, różnic w osiąganych faktycznie przychodach tych operatorów w stosunku do planowanych przychodów wynikających z zatwierdzanych dla tych lat taryf, które nie są zależne od operatorów.

Rozporządzenie częściowo ma wejść w życie w terminie 14 dni od ogłoszenia, za wyjątkiem przepisów dotyczących salda konta regulacyjnego, które mają obowiązywać od 1 stycznia 2021 roku.

Projekt zmian w rozporządzeniu systemowym

Trwają prace nad zmianami w tzw. rozporządzeniu systemowym (rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego).

Zgodnie z projektem zmiany mają dotyczyć przede wszystkim zasad funkcjonowania rynku bilansującego energii elektrycznej. Jak wynika z uzasadnienia do projektu polski rynek bilansujący należy zreformować i dostosować do wymogów unijnych.

Poza kwestiami związanymi z funkcjonowaniem rynku bilansującego nowelizacja ma dotyczyć także zasad przyłączania urządzeń do sieci elektroenergetycznej.

Trwają prace nad rozporządzeniem w sprawie pobierania opłaty mocowej

W październiku rozpoczęły się prace nad projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu pobierania opłaty mocowej, tj. dodatkowej opłaty, która będzie obciążać odbiorców energii elektrycznej w związku z funkcjonowaniem rynku mocy.

Rozporządzenie określi terminy i sposób przekazywania środków z tytułu opłaty mocowej oraz informacji o sumie należnych opłat, a także sposób wyznaczania godzin doby przypadających na szczytowe zapotrzebowanie na moc w systemie na potrzeby obliczania opłaty mocowej należnej od odbiorców innych niż odbiorcy w gospodarstwach domowych.

Rozporządzenie ma wejść w życie w dniu następującym po ogłoszeniu.

PRAWO PODATKOWE

Zmiana ustawy o podatku od spadków i darowizn

Prezydent podpisał ustawę zmieniającą ustawę o podatku od spadków i darowizn.

W konsekwencji krąg osób podlegających zwolnieniom z podatku od spadków i darowizn został rozszerzony o dwie dodatkowe kategorie osób:

• osoby aktualnie przebywające oraz osoby, które w przeszłości przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, w przypadku gdy darczyńcą lub spadkobiercą była osoba tworząca rodzinę zastępczą, prowadząca rodzinny dom dziecka, pracująca w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo pracująca w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej oraz
• osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka, pracujące w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo pracujące w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, w przypadku gdy darczyńcą lub spadkobiercą była osoba, która znajdowała się pod ich opieką.

Zwolnienie dotyczy podatku z tytułu nabycia w drodze dziedziczenia lub darowizny własności rzeczy lub praw majątkowych.

Wyrok NSA w sprawie postępowań podatkowych dotyczących PIT rozliczanego wspólnie z drugim małżonkiem

„Sama okoliczność faktyczna oddzielnego zamieszkiwania, jeżeli nawet zaistniała, nie może być uznana przez WSA za przesądzającą o rozpadzie małżeństwa. Dopiero prawomocne orzeczenie sądu może sprawić, że ustaną wszelkie dalsze konsekwencje wynikające z zawartego związku małżeńskiego. Wobec braku takiego orzeczenia w sprawie, należy uznać, że małżeństwo trwa ze wszystkimi tego konsekwencjami, również tymi, o których mowa w art. 133 § 3 Ordynacji podatkowej – traktowanie małżonków jako jedną stronę postępowania podatkowego” – tak orzekł NSA w wyroku z dnia 6 października 2020 r., sygn. akt: II FSK 1272/20.

Stanowisko wyrażone przez NSA w przedmiotowym wyroku precyzuje kwestię niezwykle istotną dla postępowań podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, rozliczanym wspólnie z drugim małżonkiem. W ocenie NSA faktyczny rozpad małżeństwa, niepotwierdzony prawomocnym wyrokiem rozwodowym, nie ma w zasadzie znaczenia dla dalszego uznawania małżonków za jedną stronę postępowania podatkowego. Tym samym, do czasu formalnego stwierdzenia rozpadu małżeństwa w wyroku rozwodowym, wszelkie czynności zdziałane w postępowaniu przez jednego z małżonków wywierają skutek również wobec drugiego małżonka. NSA wskazał nadto, że organ podatkowy nie ma obowiązku doręczania pism w toku postępowania oraz orzeczeń każdemu z małżonków osobno, bowiem doręczenie dokonane wobec jednego z małżonków odnosi skutek również wobec drugiego małżonka.

Co więcej, NSA uznał, że jeśli małżonkowie złożyli zeznanie podatkowe z wnioskiem o łączne opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych za dany rok podatkowy, a następnie w dacie wszczęcia i prowadzenia postępowania przez organ nie są już formalnie małżeństwem, to i tak uznawani są przez organ za jedną stronę postępowania podatkowego w zakresie złożonego wspólnie zeznania podatkowego.

PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

Prace nad Platformą e-Zamówienia

Z informacji udostępnionych przez Urząd Zamówień Publicznych, prace nad prace nad budową Platformy e-Zamówienia przebiegają zgodnie z przyjętym harmonogramem. Do końca roku uruchomione mają zostać moduły umożliwiający rejestrację użytkowników, formularze służące do elektronicznej komunikacji w procesie udzielania zamówień publicznych,  formularze ogłoszeń krajowych oraz formularz planu postępowań, obowiązujące od 1 stycznia 2021 r. oraz moduł ogłoszeń wraz z Biuletynem Zamówień Publicznych i planem postępowań.

W związku z zaplanowanym dopiero na marzec 2021 roku uruchomieniem modułu składania ofert i wniosków, nie będzie możliwe prowadzenie pełnej procedury udzielenia zamówienia publicznego za pomocą Platformy e-Zamówienia.

Z tego powodu trwa dostosowywanie funkcjonującego już miniPortalu do obsługi wszystkich postępowań o udzielenie zamówienia, dla których po 1 stycznia 2021 r. powstanie obowiązek zapewnienia komunikacji elektronicznej – czyli powstaje tzw. miniPortal BIS.

PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Pracownicze Plany Kapitałowe – dobiega końca II i III etap wdrożenia systemu

27 października 2020 r. minął ostateczny termin na zawarcie umów o zarządzanie pracowniczymi planami kapitałowymi (PPK) przez pracodawców z II i III etapu wdrażania systemu. Natomiast termin zawarcia umów o prowadzenie PPK upłynie w dniu 10 listopada 2020 r.

Przypomnijmy, że II etap obejmuje wdrożenie PPK przez firmy zatrudniające co najmniej 50 osób (według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.). W związku jednak z COVID-19 przesunięto terminy przewidziane dla II etapu i zrównano je z etapem III, który dotyczy pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób. Tym samym podmioty zatrudniające z II etapu wdrożenia PPK obowiązują te same maksymalne terminy na zawarcie umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK, co podmioty zatrudniające z III etapu, tj. 27 października i 10 listopada.

Według informacji pojawiających się w mediach szacuje się, iż już ponad milion osób oszczędza w PPK.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej

Działania te są etapem wdrażania dyrektywy UE w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów, nakładającej na państwa członkowskie obowiązek unikania, już na etapie projektowania przepisów w zakresie kwalifikacji zawodowych, nieracjonalnych wymagań ograniczających dostęp do zawodów przez specjalistów z Unii Europejskiej. Projekt określa zasady, z którymi przepisy dotyczące m.in. zawodów regulowanych (np. architekt, adwokat) powinny być zgodne (tj. czy są one niedyskryminujące, proporcjonalne i mają uzasadniony charakter). Termin na implementację ww. dyrektywy upłynął 30 lipca 2020 r. Projekt trafi teraz do Sejmu.

ZUS wychodzi naprzeciw swoim interesantom- ruszają e-wizyty

Pierwsze e-wizyty, czyli wideokonsultacje z ekspertem z oddziału ZUS, ruszyły 19 października 2020 roku. Dzięki nim można załatwić swoje sprawy w ZUS bez konieczności wychodzenia z domu. Wystarczy urządzenie z dostępem do internetu, kamerą i mikrofonem.

Na e-wizytę można umawiać się w dni robocze godzinach 9.00-14.30 do placówki ZUS, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania, a w przypadku płatników składek do ZUS właściwego ze względu na adres firmy.

Link do rezerwacji e-wizyty można znaleźć na stronie www.zus.pl

Praca zdalna oraz urlop wypoczynkowy w trakcie kwarantanny

W ostatnich miesiącach wiele kontrowersji budziło zagadnienie możliwości świadczenia przez pracowników pracy w trakcie kwarantanny. Przepisy kolejnych tarcz antykryzysowych nie udzielały jednoznacznej odpowiedzi na te wątpliwości. Sytuacji nie poprawiły zapowiedzi Ministra Zdrowia dotyczące wprowadzenia przepisów, które miałyby umożliwić pracę zdalną podczas kwarantanny – co zasugerowało, iż aktualnie takiej możliwości nie ma.

Tymczasem, aktualnie obowiązujące przepisy nie sprzeciwiają się możliwości polecenia pracownikowi świadczenia pracy również w czasie kwarantanny. Podstawą prawną takiego polecenia jest art. 14 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Zgodnie z tym przepisem ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy w trybie określonym w art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy (czyli decyzją inspektora sanitarnego) z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim przeszkoleniu. Przepis mówi, co prawda, o „innej pracy”, lecz nie powinno budzić wątpliwości, że tym bardziej można polecić wykonywanie pracy takiej samej jak dotychczas.

Nie należy jednak zapominać, że zgodnie z przepisami tarczy antykryzysowej (art. 3 ust. 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. Jeśli przesłanki te nie są spełnione, pracodawca nie może oczekiwać, że pracownik będzie świadczył pracę podczas kwarantanny.

Co oczywiste, jednak warte przypomnienia – w razie, gdy podczas kwarantanny praca jest świadczona, pracownik traci prawo do zasiłku chorobowego. W takiej sytuacji pracodawca wypłaca bowiem pracownikowi normalne wynagrodzenie za pracę.

Powyższe stanowisko dotyczące możliwości polecenia pracy podczas kwarantanny potwierdził w oficjalnym wystąpieniu z dnia 27 października 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (https://www.gov.pl/web/nauka/stanowisko-zus-w-sprawie-pracy-zdalnej-w-okresie-kwarantanny).

Odnośnie zaś możliwości udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie kwarantanny – przepisy kodeksu pracy jednoznacznie tego zabraniają. Zgodnie z art. 165 Kodeksu pracy odosobnienie w związku z chorobą zakaźną (kwarantanna jest jedną z form takiego odosobnienia) traktowane jest pod kątem urlopu wypoczynkowego na równi z niezdolnością do pracy spowodowaną chorobą. W obu przypadkach urlop zaplanowany należy przesunąć na inny termin. Nałożenie kwarantanny w trakcie urlopu wypoczynkowego powoduje przerwanie urlopu i przesunięcie niewykorzystanej części tego urlopu na inny termin.

PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Nowy wyrok TSUE dotyczący pozycyjnych znaków towarowych

Sprawa dotyczyła zgłoszenia znaku towarowego w postaci malowania pojazdów w określonych kolorach w przedstawiony w zgłoszeniu sposób. Zdaniem TSUE, jeśli zgłoszenie znaku towarowego dotyczy oznaczenia przeznaczonego do umieszczania w określony sposób na towarach, to charakter odróżniający układu nie może być oceniany niezależnie od postrzegania tego oznaczenia przez właściwy krąg odbiorców. Jeśli sposób malowania na pojazdach pozwala odbiorcy odróżnić właściwe usługi transportowe od innych, to można uznać, że malowanie pojazdu w określony sposób nadaje układowi charakter odróżniający, konieczny do zarejestrowania znaku – bez konieczności badania, czy oznaczenie odbiega od norm i zwyczajów danego sektora gospodarki.

Prezes UOKiK wszczął postępowanie przeciwko Eurocash

OCHRONA KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

Eurocash działa na hurtowym oraz detalicznym rynku sprzedaży artykułów spożywczych oraz codziennego użytku. Spółka jest właścicielem największej sieci hurtowni w Polsce (Eurocash Cash & Carry) oraz prowadzi sieci sklepów spożywczych m.in. Lewiatan, Gama, Groszek. W ramach postępowania Prezes UOKiK zbada, czy Spółka nadużywa pozycji dominującej. Zarzuty mają swoje źródło w postanowieniach umownych z dostawcami towarów do sklepów spożywczych, na mocy który zostali oni zobowiązani do ponoszenia dodatkowych opłat. Jak zakomunikował Prezes UOKiK Tomasz Chróstny Spółka Eurocash, pomimo wezwania, nie przedstawiła żadnych rozliczeń i raportów dotyczących realizacji szeregu usług, za które pobierała pieniądze. Co więcej, część z nich może w ogóle nie być wykonywana. Dotyczy to np. organizowania przez Eurocash szkoleń dla sklepów. Ponadto, w przypadku usług, który były wykonywane, Eurocash nie przedstawił dostawcom żadnych informacji o ich kosztach i rezultatach, przez co kontrahenci nie mieli wiedzy, czy usługi za które pobierane są opłaty, realizowane są prawidłowo oraz ile faktycznie kosztują. Kluczowe przepisy ustawy o przewadze kontraktowej dotyczą walki z opłatami półkowym, czyli nieuzasadnionymi opłatami pobieranymi od dostawców przez sieci handlowe. Zdaniem Prezesa UOKiK istnieje podejrzenie, że tak jest właśnie w przypadku Eurocash. Wiele usług może być tylko pozornie świadczonych na korzyść dostawców, a ich prawdziwym celem jest obniżenie wynagrodzenia kontrahentów. Spółce grozi kara pieniężna w wysokości do 3 % Rocznego obrotu.

Prezes UOKiK opublikował decyzję w sprawie UPC Polska

Podstawą zainicjowania postępowania przeciwko operatorowi były liczne skargi klientów oraz jednego z konkurentów. Prezes UOKiK badał praktykę polegającą na podwyższaniu wysokości abonamentu, która realizowana była poprzez wysyłanie do klientów listów informujących o zwiększeniu prędkości Internetu oraz wiążącym się z tym podwyższeniem abonamentu. W ocenia Prezesie UOKiK w zawartych umowach nie było podstawy do takich działań – nie znalazły się w nich bowiem klauzule modyfikacyjne, które precyzyjnie określają co i w jakich warunkach może ulec zmianie w trakcie trwania umowy. Spółka zobowiązała się do zmiany praktyk i rekompensaty strat. Szczegółowe rozwiązania z podziałem na aktualnych oraz byłych klientów UPC zostały określone w decyzji. Przykładowo, dla aktualnych klientów UPC, których suma nadpłaconych kwot wynikających z podwyższenia abonamentu nie przekracza 200 zł przewidziane zostały m.in. darmowe usługi do wyboru, w tym dostęp do określonych pakietów kanałów. Z kolei byli abonenci otrzymają zwrot pieniędzy w wysokości 75% zapłaconych podwyżek albo będą mogli ponownie skorzystać z oferty UPC z rabatem w wysokości od 20 do 30 zł nawet przez 18 miesięcy. Jak wskazał Prezes UOKiK Tomasz Chróstny w tym postępowaniu operator UPC zobowiązał się przed Prezesem Urzędu do usunięcia skutków zakwestionowanych praktyk i zrekompensowania strat konsumentom. Ta decyzja oznacza, że niekorzystne dla abonentów działania zostaną bezzwłocznie wyeliminowane, zaś konsumenci korzystający z usług UPC uzyskają świadczenia, których nie muszą dochodzić w długotrwałych procesach sądowych. Przykładowo UPC przywróci poprzednie ceny i nie będzie podwyższać abonamentu w przyszłości dla określonej grupy klientów.

Rzecznik Finansowy przygotował zestawienie klauzul niedozwolonych stosowanych przez banki w umowach kredytów „walutowych”

Adresatem „Mapy klauzul” mają być przede wszystkim osoby, które do tej pory nie podejmowały żadnych działań związanych ze swoją umową. Zawiera ona jasną wskazówkę co do możliwych roszczeń klientów wynikających ze stosowania nieuczciwych postanowień przez banki. Zestawienie to jest  dostępne na stronie Rzecznika:  https://rf.gov.pl/category/sprawy-biezace/

Jak czytamy na stronie Rzecznika Finansowego, zestawienie to jest efektem analizy umów i regulaminów kredytów hipotecznych zawieranych przez banki z klientami w latach 2002-2009, przy czym jak zaznacza Rzecznik –  zbioru nie należy traktować jako katalog zamknięty.

Zestawienie to jest zatem narzędziem pozwalającym na wstępną i samodzielną ocenę przez kredytobiorcę zawartej przez siebie umowy, co niewątpliwie może ułatwić podjęcie decyzji co do kierowania sporu do sądu przy zaangażowaniu profesjonalnego pełnomocnika.

Rzecznik Finansowy do likwidacji

28 października 2020 r. Rada Ministrów przyjęła projekt nowej ustawy o rozpatrywaniu reklamacji i sporów klientów podmiotów rynku finansowego oraz o Funduszu Edukacji Finansowej. Projekt ustawy odbił się szerokim echem w mediach i wywołał liczne kontrowersje w środowiskach branżowych. Ustawa przewiduje przeniesienie wszystkich kompetencji Rzecznika Finansowego na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), co w praktyce będzie oznaczało likwidację urzędu Rzecznika Finansowego w dotychczasowym kształcie. Wraz ze zniesieniem Rzecznika Finansowego ma również ma dojść do likwidacji biura Rzecznika Finansowego, a mienie ruchome, dobra niematerialne i wierzytelności przysługujące Rzecznikowi z mocy prawa przejdą na Prezesa UOKiK.

Zwolennicy ustawy wskazują, że Prezes UOKiK posiada więcej uprawnień do walki z nieprawidłowościami występującymi na rynku finansowym niż Rzecznik Finansowy, zaś dotychczasowe rozproszenie tych uprawnień pomiędzy Prezesa UOKiK i Rzecznika Finansowego powodowało dezorientację klientów rynku finansowego i w konsekwencji powyższego zapewnienie mniej skutecznego nadzoru nad bankami i ubezpieczycielami. Z kolei przeciwnicy likwidacji Rzecznika Finansowego podnoszą, że jest to instytucja o ponad 25 letniej tradycji, wyspecjalizowana wyłącznie w świadczeniu pomocy klientom rynku ubezpieczeniowego i bankowego, zaś funkcjonowanie instytucji wyspecjalizowanej wyłącznie w rozpatrywaniu sporów między podmiotami rynku finansowego, jest niezbędne ze względu na wysoce skomplikowany charakter usług świadczonych przez banki i ubezpieczycieli.

Zestawienie aktualności prawnych zostało przygotowane przez Zespół Kancelarii  MGS LAW.