Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej ma na celu zapewnienie przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi warunków do zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po ich śmierci. Ustawa zawiera rozwiązania, które umożliwią funkcjonowanie przedsiębiorstwa na analogicznych zasadach jak za życia przedsiębiorcy, w okresie – co do zasady – od otwarcia spadku do jego działu. Kontynuacja funkcjonowania przedsiębiorstwa oznacza, że będzie mogło ono w dalszym ciągu generować przychody i zyski, zachowane zostaną miejsca pracy, regulowane będą zobowiązania wobec pracowników i kontrahentów oraz zobowiązania publicznoprawne.

Do systemu prawnego wprowadza się instytucję zarządu sukcesyjnego i zarządcy sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny będzie zarządzał wyodrębnioną częścią majątku, stanowiącą przedsiębiorstwo, w imieniu własnym, lecz na rachunek następców prawnych przedsiębiorcy i ze skutkiem w ich majątku i będzie zobowiązany do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowany do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku. W sprawach wynikających
z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny będzie się posługiwać dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodaniem oznaczenia „w spadku”. Zarząd sukcesyjny nie może być przeniesiony, natomiast zarządca sukcesyjny może ustanowić pełnomocnika.

Zarządcę będzie mógł powołać za swojego życia przedsiębiorca, a w przypadku niedokonania wyboru – małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie, spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy oraz spadkobierca testamentowy albo zapisobierca windykacyjny, o ile przyjęli spadek albo zapis. Przy czym uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Zarząd sukcesyjny wygasa maksymalnie z upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Instytucja zarządu sukcesyjnego umożliwi także następcom prawnym przedsiębiorcy dalsze korzystanie z przyznanej zmarłemu pomocy publicznej.

Ustawodawca wprowadził również możliwość przeniesienia na następców prawnych przedsiębiorcy praw i obowiązków administracyjnych, wynikających z koncesji, zezwoleń licencji i pozwoleń, związanych z przedsiębiorstwem albo ich tymczasowego wykonywania przez zarządcę sukcesyjnego.

W zakresie prawa pracy przyjęto rozwiązanie, w myśl którego w przypadku gdy zarząd sukcesyjny będzie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy – stosunki pracy zostaną zachowane, natomiast w przypadku gdy zarząd sukcesyjny zostanie ustanowiony po pewnym czasie od otwarcia spadku – stosunki pracy wygasną z upływem 30 dni od dnia śmierci pracodawcy, lecz pracownikom będzie przysługiwało pierwszeństwo w zatrudnieniu
w przypadku ponownego zatrudniania w przedsiębiorstwie pracowników w tej samej grupie zawodowej (w okresie przejściowym od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego będzie możliwe zawarcie porozumienia o kontynuowaniu stosunku pracy na dotychczasowych zasadach). Zarządca sukcesyjny będzie dokonywał czynności związanych z zatrudnieniem. Płatnikiem składek z tytułu ubezpieczenia społecznego będzie natomiast przedsiębiorstwo w spadku.

Ustawodawca wprowadza nowy rodzaj podatnika niektórych podatków (PIT, VAT, akcyza, podatek od gier, podatek tonażowy i okrętowy), tj. przedsiębiorstwo w spadku. Wprowadza się również szereg regulacji zapewniających ciągłość rozliczeń podatkowych w zakresie podatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. w szczególności VAT, PIT i akcyza. Przedsiębiorstwo w spadku będzie mogło posługiwać się numerem NIP zmarłego przedsiębiorcy. Przedsiębiorstwo w spadku będzie mogło korzystać także z interpretacji podatkowych wydanych wobec zmarłego przedsiębiorcy. Prawodawca rozszerza katalog zwolnień od podatku od spadków w przypadku nabycia przedsiębiorstwa, pod warunkiem prowadzenia przedsiębiorstwa przez co najmniej 2 lata od dnia nabycia.

W ustawie wprowadzono również regulacje dotyczące możliwości dalszego funkcjonowania spółki cywilnej po śmierci przedsiębiorcy na dotychczasowych zasadach w związku
z ustanowieniem zarządu sukcesyjnego. W ustawie reguluje się również problematykę odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe oraz określa zasady prowadzenia ewidencji w związku z działalnością przedsiębiorstwa w okresie od śmierci przedsiębiorcy do wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Ustawę podpisał Prezydent RP w dniu 25 lipca br. i wejdzie ona w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Przepisy ustawy stosuje się, jeżeli śmierć przedsiębiorcy nastąpiła po dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie uchwalonej ustawy.