Aktualności prawne

Unijna Dyrektywa OMNIBUS – nowe obowiązki dla przedsiębiorców

Facebook
Twitter
LinkedIn

Od 1 stycznia 2023 roku weszły w życie nowe przepisy, wprowadzające do polskiego porządku prawnego trzy dyrektywy Parlamentu Europejskiego. Przepisy te mają na celu ujednolicenie oraz wzmocnienie zasad ochrony konsumentów. Mowa tu w szczególności  o tzw. „Dyrektywie Omnibus”. 

 

Dyrektywa OMNIBUS – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r.

Regulacje zawarte w Dyrektywie Omnibus dotyczą nie tylko dostawców platform e-commerce, przedsiębiorców oferujących na nich swoje towary, czy też dostawców wyszukiwarek internetowych, ale także przedsiębiorców oferujących swoje towary na odległość oraz poza lokalem przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe i stacjonarne.

 

Dyrektywa Omnibus nakłada dodatkowe obowiązki na przedsiębiorców prowadzących działalność internetową (w szczególności obejmuje ona transakcje B2C) i oferujących usługi cyfrowe w transakcjach, gdzie formą płatności nie są pieniądze, a dane osobowe („usługi nieodpłatne”).

 

Wskazani przedsiębiorcy są zobowiązani w szczególności do:

  • informowania o wcześniejszej cenie w przypadku obniżenia ceny – przedsiębiorca zobowiązany jest informować o najniższej cenie jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki;
  • sprawdzania, czy recenzje produktów lub usług pochodzą od konsumentów, którzy rzeczywiście je nabyli. Jeżeli przedsiębiorca udostępnia recenzje konsumenckie produktów, powinien informować, czy i w jaki sposób zapewnia, że publikowane recenzje pochodzą od konsumentów, którzy korzystali z produktu/usługi lub go zakupili;
  • stosowania przepisów RODO i przepisów regulujących ochronę konsumentów do nieodpłatnych umów o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych, w których w zamian za świadczenie konsument przekazuje swoje dane osobowe;
  • informowania, czy prezentowana cena jest spersonalizowana na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji i profilowania, czy nie;
  • informowania, czy osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe za pośrednictwem internetowej platformy handlowej jest przedsiębiorcą czy nie, na podstawie oświadczenia tej osoby trzeciej, które to oświadczenie składane jest dostawcy internetowej platformy handlowej.
 
W wyniku zmian wprowadzonych w ustawie o prawach konsumenta rozszerzone zostają obowiązki informacyjne, które przedsiębiorca zobowiązany jest wykonać w stosunku do konsumenta, z którym zawierane są umowy poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość. 

 

W szczególności przedsiębiorca zobowiązany jest do informowania o:

  • numerze telefonu, pod którymi konsument może kontaktować się z przedsiębiorcą,
  • innym dostępnym środku komunikacji online, jeśli przedsiębiorca przewiduje taki środek,
  • indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, w przypadku gdy przedsiębiorca stosuje procesy zautomatyzowanego podejmowanego decyzji w ramach prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa.
 
Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym wprowadza dodatkowe kategorie nieuczciwych praktyk rynkowych, tj.:
  • niepodanie informacji o tym, czy i w jaki sposób przedsiębiorca zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli,
  • podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania,
  • twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że opinie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli, mimo że przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków, aby sprawdzić, czy opinie te pochodzą od tych konsumentów,
  • zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów.
 
Nowe obowiązki dla przedsiębiorców w zakresie sposobu oznaczania cen produktów i usług – poinformowanie o najniższej cenie danego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki 

Nowe obowiązki dla przedsiębiorców w zakresie sposobu oznaczania cen produktów i usług są szczególnie istotne z perspektywy funkcjonowania zarówno sklepów internetowych, jak i stacjonarnych, ponieważ niewątpliwie wpłyną one na dotychczasowy sposób organizowania wyprzedaży. Warte zaznaczenia jest, że zmiany te mają na celu ograniczanie nieuczciwej praktyki polegającej na sztucznym zawyżaniu cen przed ich obniżką w celu wywołania fałszywego wrażenia promocji.

Przedsiębiorcy są zatem zobowiązani informować o najniższej cenie danego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki – w każdym przypadku obniżenia ceny towaru lub usługi. Co ważne, dotyczy to również materiałów reklamujących obniżany produkt lub usługę, które także powinny zawierać w sobie taką informację.

 

Wprowadzono także nowe zasady w zakresie oferowania umów o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Co istotne, usługę cyfrową zdefiniowano jako umożliwiającą konsumentowi:

  • wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
  • wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
  • inne formy interakcji za pomocą danych w postaci cyfrowej.
 
Nowością też jest pojawienie się kategorii towarów z elementami cyfrowymi („smart”).

Pod pojęciem towarów z elementami cyfrowymi „smart” znajdują towary zawierające treść lub usługę cyfrową lub towar połączony z nimi w taki sposób, że bez tej treści lub usługi uniemożliwione jest prawidłowe funkcjonowanie tego towaru.

W przypadku treści i usług cyfrowych przedsiębiorca także będzie odpowiadał za wady ujawnione w przeciągu dwóch lat od ich dostarczenia. Jednak domniemanie braku zgodności treści lub usługi cyfrowej z umową będzie obowiązywało tylko w okresie jednego roku od momentu dostarczenia treści.

 

Dalsze przepisy dotyczące umów o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej regulują w szczególności:
  • zasady dostarczania konsumentowi treści lub usługi cyfrowej,
  • kryteria uznania treści lub usługi cyfrowej za zgodną z umową, obowiązki informacyjne dot. zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową,
  • uprawnienia konsumenta oraz obowiązki przedsiębiorcy w przypadku niezgodności treści lub usługi cyfrowej z umową,
  • zasady korzystania z treści dostarczonych lub wytworzonych przez konsumenta po odstąpieniu od umowy.
 
Wprowadzono również przepisy regulujące skutki odstąpienia od umowy „opłaconej” danymi osobowymi.

Przede wszystkim przedsiębiorca nie może w takiej sytuacji dalej wykorzystywać danych konsumenta i może uniemożliwić konsumentowi dostęp do treści lub usługi cyfrowej, a konsument powinien powstrzymać się od dalszego korzystania z nich.

 
Kluczową zmianą jest wprowadzenie definicji internetowej platformy handlowej (tzw. „marketplace”). 

Marketplace to usługa korzystająca z oprogramowania – w tym strony internetowej, części strony internetowej lub aplikacji – obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami.

Należy zauważyć, że wprowadzona definicja platformy handlowej jest szeroka i nie ogranicza się tylko do największych serwisów pośredniczących w zawieraniu umów sprzedaży, ale obejmuje również przedsiębiorców, którzy choćby tylko w części swoich serwisów internetowych świadczą usługi typu marketplace (np. serwisu społecznościowego Facebook).

 

Jednym z najważniejszych nowych obowiązków, jakie będą ciążyć na dostawcach internetowych platform handlowych, będzie obowiązek informacyjny dotyczący plasowania produktów.

Zgodnie z definicją wprowadzoną do ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, plasowanie produktów to przyznawanie określonej widoczności produktom lub wagi nadawanej wynikom wyszukiwania przez przedsiębiorców udostępniających funkcję wyszukiwania internetowego w formie, w jakiej zostało przedstawione, zorganizowane lub przekazane niezależnie od wykorzystanych środków technologicznych. Mowa zatem o mechanizmach, które nadają określone miejsce wynikom wyszukiwania pojawiającym się w odpowiedzi na zapytania konsumentów.

Zgodnie z Dyrektywą Omnibus, przedsiębiorca będący dostawcą internetowej platformy handlowej, który umożliwia konsumentom wyszukiwanie towarów i usług oferowanych przez inne podmioty na tej platformie, ma obowiązek informować konsumentów o głównych parametrach determinujących wyniki tego wyszukiwania.

O ile nie jest konieczne wskazywanie przez przedsiębiorcę algorytmów wyszukiwania, to jednak przekazywana informacja powinna być na tyle szczegółowa, aby konsument był w stanie zrozumieć, w jaki sposób wyniki wyszukiwania są mu przedstawiane. Opis głównych parametrów decydujących o plasowaniu nie musi być przedstawiany indywidualnie dla każdego wyszukiwania.

Informacje, o których mowa powyżej, powinny być przedstawione konsumentowi w jasny i zrozumiały sposób oraz adekwatnie do środków porozumiewania się na odległość.

Zaniechanie podania informacji wskazanych powyżej zgodnie z nowymi przepisami stanowi nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na zaniechaniu wprowadzającym w błąd i może podlegać karze administracyjnej.

 

Dyrektywa wprowadza także nową hierarchię środków ochrony konsumenta.

Zgodnie z nowymi przepisami w pierwszej kolejności konsument będzie mógł oczekiwać naprawy lub wymiany. Dopiero gdy to okaże się niemożliwe, będzie miał prawo domagać się obniżenia ceny lub odstąpić od umowy. Konsument w dalszym ciągu zachowuje prawo do odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny bez wcześniejszego żądania naprawy lub wymiany, jeżeli brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy.

Konsument może powstrzymać się z zapłatą ceny do chwili wykonania przez przedsiębiorcę obowiązków z tytułu reklamacji (czyli przykładowo do momentu naprawy reklamowanego produktu).

W zakresie reklamacji przyjęto również rozwiązanie (podobnie jak przy zwrotach towarów), zgodnie z którym przedsiębiorca zwraca konsumentowi cenę niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania towaru lub dowodu jego zwrotu.

 
Co grozi przedsiębiorcy w przypadku niedotrzymania obowiązków nałożonych przez Dyrektywę Omnibus?

Niewypełnienie któregokolwiek z obowiązków wynikających z Dyrektywy Omnibus może skutkować nałożeniem  kar pieniężnych. Dyrektywa Omnibus ustanawia system kar administracyjnych  podobny do tego, który został wprowadzony w RODO. Wprowadza bowiem grzywny w wysokości do 4% rocznego obrotu podmiotu w państwie członkowskim, w którym doszło do naruszenia, lub do co najmniej 2 mln euro w przypadku, gdy informacje o obrocie nie są dostępne. Państwa członkowskie mają również możliwość wprowadzenia jeszcze wyższych grzywien do własnego ustawodawstwa przy wdrażaniu Dyrektywy.

Kara administracyjna nakładana będzie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i może podlegać stopniowaniu. W przypadku niezgodności z przepisami uwzględniane będą następujące kryteria:

  • charakter, waga, skala i czas trwania naruszenia;
  • czy podjęto jakiekolwiek działania w celu złagodzenia szkody konsumentów;
  • czy istniały wcześniejsze naruszenia tego samego przedsiębiorcy, również kary w innych krajach UE;
  • wszelkie zyski lub uniknięte straty finansowe przedsiębiorcy wynikające z naruszeń prawa;
  • czy istnieją inne okoliczności obciążające przedsiębiorcę.

 

Przestrzeganie nakazów i zakazów wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym jest szczególnie istotne, gdyż stwierdzenie przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych godzących jednocześnie w zbiorowe interesy konsumentów może skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę kar pieniężnych w wysokości nawet do 10% obrotu.

Dodatkowo niewykonanie obowiązków informacyjnych może skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę kary pieniężnej do wysokości 20 000 zł przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej. Niewłaściwe prezentowanie cen może skutkować naruszeniem przez przedsiębiorcę zbiorowych interesów konsumentów, uzasadniających interwencję Prezesa UOKiK i podobnie jak w przypadku nieuczciwych praktyk rynkowych, sięgać nawet do 10% obrotu.

Na dzień dzisiejszy trudno przewidzieć, jak organy krajowe (Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej) będą traktować pierwsze naruszenia przedsiębiorców w zakresie obowiązków nałożonych przez Dyrektywę Omnibus.

 
Przedsiębiorcy powinni podjąć szereg działań, aby zapewnić zgodność prowadzonej działalności z nowymi obowiązkami nałożonymi przez Dyrektywę Omnibus.

Do niezbędnych działań, które powinni podjąć przedsiębiorcy w związku z wprowadzoną Dyrektywą Omnibus zaliczyć należy:

  • zinwentaryzowanie prowadzonej działalności pod kątem procesów wymagających uwzględniania w zestawie informacji podawanych konsumentom;
  • aktualizację regulaminów sklepów internetowych;
  • utworzenie źródeł dodatkowej komunikacji z klientami;
  • przegląd aktualnych procedur związanych z publikowaniem komentarzy użytkowników o produktach oraz zarządzaniem nimi w tym przede wszystkim zapewnienie, że opinie lub rekomendacje publikowane przez konsumentów w celu promowania produktów są prawdziwe i niezniekształcone;
  • wdrożenie nowych wymagań w zakresie przekazywania informacji w procesie oferowania obniżek i promocji na produkty;
  • zinwentaryzowanie prowadzonej działalności i identyfikacji produktów i usług kwalifikowanych jako treści/usługi cyfrowe lub towary z elementami usług cyfrowych.

 

Anna Sznycer-Klein, radca prawny 

MGS-LAW Dyrektywa Omnibus
Energetyka

Konferencja „Oczekiwania firm energochłonnych wobec polityki gospodarczej Polski, sektora energetycznego i polskiej nauki”

Michał Sznycer brał czynny udział w debacie eksperckiej na Konferencji w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w dniu 14 marca 2024 r.    Michał Sznycer, partner MGS LAW, radca prawny wspólnie z mec. Anną Kucińską, z ramienia Stowarzyszenie Prawników Prawa Energetycznego uczestniczyli w Konferencji, która odbywała się w auli głównej AGH University of Kraków. Konferencja „Oczekiwania firm

Czytaj więcej »
O Nas

Maria Pekar dołączyła do Zespołu MGS LAW. Serdecznie witamy!

Serdecznie witamy Marię Pekar, specjalistkę ds. administracyjnych w Zespole MGS LAW.    Maria Pekar pracuje w naszej Kancelarii od lutego br. Jest profesjonalistką w dziedzinie administracji i posiada bogate doświadczenie w tym zakresie. Przejęła szeroki zakres obowiązków, obejmujący nie tylko przygotowywanie dokumentów i obsługę korespondencji, lecz także efektywną współpracę z firmami zewnętrznymi oraz bezpośredni kontakt z klientami.  Jesteśmy pewni, że umiejętności,

Czytaj więcej »
Energetyka

Taryfy dynamiczne – prosumenci ryzykują podwójnie? – komentują M. Sznycer i F. Pilarski

Artykuł red. Anny Będkowskiej z komentarzami radców prawnych Michała Sznycera i Filipa Pilarskiego z dnia 04.03.2024 r. jest dostępny na stronie GLOBEnergia.pl / Taryfy dynamiczne – prosumenci ryzykują podwójnie?     Planowane na sierpień tego roku wdrożenie taryf dynamicznych zmieni sposób rozliczania zakupu energii elektrycznej, co otworzy drzwi dla nowych rozwiązań zarówno

Czytaj więcej »