Wkrótce sektor energetyczny czeka rewolucja w pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich.

Polski system pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich zakłada występowanie podmiotów o charakterze sektorowym (podmioty utworzone dla rozwiązywania ściśle określonych sporów w konkretnych sektorach rynku) oraz podmiotów o charakterze publicznym (struktury Inspekcji Handlowej obejmujące swoim zasięgiem cały obszar kraju). W chwili obecnej pierwszy model pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich znajduje zastosowanie na przykład w sektorze bankowym i lotnictwie (podmiotami zajmującymi się rozpatrywaniem sporów konsumenckich są odpowiednio Arbiter Bankowy oraz Komisja Ochrony Praw Pasażerów przy Prezesie Urzędu Lotnictwa Cywilnego), zaś drugi w sektorze energetycznym. Stan ten ma ulec zmianie po wejściu w życie ustawy o pozasądowym rozwiązaniu sporów konsumenckich, która przewiduje przekazanie wyspecjalizowanemu podmiotowi uprawnienia do pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich na rynku energetycznym, którym ma być Koordynator do spraw negocjacji.

W chwili obecnej odbiorca energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła w gospodarstwie w ciągu 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia o nieuwzględnieniu jego reklamacji dotyczącej dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła (wniesionej w ciągu 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia o zamiarze wstrzymania temu odbiorcy dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła) może zwrócić się do stałego polubownego sądu konsumenckiego z wnioskiem o rozpatrzenie sporu w tym zakresie. Do czasu wydania wyroku przez stały sąd polubowny dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła nie wstrzymuje się. Od 1 lipca 2016 roku analogiczne uprawnienie przysługuje również prosumentowi w zakresie sporu dotyczącego braku uwzględnienia jego reklamacji dotyczącej przyłączenia mikroinstalacji, rozliczania i dystrybucji tej energii.

W projektowanym stanie prawnym odbiorca energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła w gospodarstwie w ciągu 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia o nieuwzględnieniu jego reklamacji dotyczącej dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła (wniesionej w ciągu 14 dni od dnia otrzymania powiadomienia o zamiarze wstrzymania temu odbiorcy dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła) będzie mógł zwrócić się do Koordynatora do spraw negocjacji z wnioskiem o rozpatrzenie sporu w tym zakresie. Do czasu rozwiązania sporu przez Koordynatora do spraw negocjacji dostarczania energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła nie będzie można wstrzymać. Również w zakresie rozwiązywania sporów z prosumentami podmiotem uprawionym będzie Koordynator do spraw negocjacji.

Koordynator do spraw negocjacji ma zostać ustanowiony przy Prezesie Urzędu Regulacji Energetyki w celu prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów między odbiorcami paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym a przedsiębiorstwami energetycznymi oraz między prosumentami będącymi konsumentami a przedsiębiorstwami energetycznymi. Wniosek może dotyczyć sporów wynikłych z umów o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, gazowej lub ciepłowniczej (w tym przyłączenia mikroinstalacji), umów o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej lub gazu ziemnego, umów o świadczenie usług przesyłania i dystrybucji ciepła, umów sprzedaży oraz umów kompleksowych.

Postępowanie przed Koordynatorem do spraw negocjacji wszczynane będzie na wniosek odbiorcy paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym albo prosumenta będącego konsumentem. Warunkiem wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji jest podjęcie przez odbiorcę paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym albo prosumenta będącego konsumentem, próby kontaktu z przedsiębiorstwem energetycznym i bezpośredniego rozwiązania sporu. Wniosek o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji powinien zawierać co najmniej oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, a także wskazanie rodzaju postępowania zgodnego z wyborem wnioskodawcy oraz jego podpis. Wnioskodawca może złożyć żądanie przeprowadzenia postępowania polegającego na umożliwieniu zbliżenia stanowisk stron w celu rozwiązania sporu przez jego strony albo przedstawienia stronom propozycji rozwiązania sporu (nie może wnosić o rozstrzygnięcie sporu i narzucenie stronom jego rozwiązania). Do wniosku o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji należy dołączyć informację, czy występowano do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu w trybie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, a także oświadczenie, że sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami nie jest w toku albo nie została już rozpatrzona przez Koordynatora do spraw negocjacji, inny właściwy podmiot albo sąd oraz kopię korespondencji o podjęciu próby kontaktu z przedsiębiorstwem energetycznym i bezpośredniego rozwiązania sporu. W przypadku gdy wniosek o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji nie zawiera koniecznych załączników Koordynator do spraw negocjacji wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w wyznaczonym terminie nie krótszym niż 7 dni pod rygorem jego pozostawienia bez rozpatrzenia.

Koordynator do spraw negocjacji będzie mógł odmówić rozpatrzenia sporu w przypadku gdy przedmiot sporu wykracza poza kategorie sporów objęte właściwością Koordynatora do spraw negocjacji, odbiorca paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w gospodarstwie domowym albo prosument będący konsumentem nie podjął przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji próby kontaktu z przedsiębiorstwem energetycznym i bezpośredniego rozwiązania sporu, sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku albo została już rozpatrzona przez Koordynatora do spraw negocjacji, inny właściwy podmiot, albo sąd albo gdy wartość przedmiotu sporu jest wyższa albo niższa od progów finansowych określonych w przepisach wykonawczych. Wystąpienie z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji powodować będzie po stronie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki konieczność zawieszenia toczącego się przed nim postępowania prowadzonego w trybie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne podobnie jak w przypadku złożenia wniosku o rozstrzygnięcie sporu w tym trybie w trakcie toczącego się postępowania przed Koordynatorem do spraw negocjacji.

Co do zasady ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich ma wejść w życie w ciągu dwóch miesięcy od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem części przepisów które mają zacząć obowiązywać w dniu następującym po ich  ogłoszeniu lub po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

W opisanym powyżej kształcie projekt ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich został uchwalony przez Sejm na trzecim czytaniu w dniu 23 września 2016 roku, a następnie został przekazany Senatowi do dalszego procedowania.

Marta Reszke, aplikant radcowski