Podsumowanie prawne listopada 2017 r. obejmuje następujące zagadnienia:
PRAWO ENERGETYCZNE
- Założenia do zmiany Prawa energetycznego
- Projekt nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną
- Rynek mocy – koniec negocjacji z Komisją Europejską w ramach prenotyfikacji
NOWE PRAWO W CYBERPRZESTRZENI
- Projekt ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa
PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
- Zgoda na marketing bezpośredni
- 26 mln zł kary za reklamy suplementów diety
PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
- Zmiana Prawa zamówień publicznych
- Zmiany wysokości progów unijnych oraz średniego kursu złotego w stosunku do euro
- Wzmocnienie środków ochrony prawnej uczestników przetargu
ORZECZNICTWO
- Zakres odpowiedzialności właścicieli nieruchomości za szkody wynikające z zaśnieżonych chodników położonych wzdłuż nieruchomości
- Gwarancja minimalnej ochrony przez bezdomnością a przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
- Przerwanie biegu przedawnienia tylko przez prawidłowo sformułowany wniosek o zawezwanie do próby ugodowej
– – –
PRAWO ENERGETYCZNE
- Założenia do zmiany Prawa energetycznego
Ministerstwo Energii przedstawiło założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ma zostać zastąpiony 3-osobową Komisją Nadzoru Rynku Energii. Komisja ta będzie:
– wykonywała uprawnienia Prezesa UOKiK przewidziane w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów wobec przedsiębiorstw energetycznych w zakresie praktyk ograniczających konkurencję, nadużywania pozycji dominującej, kontroli koncentracji, stosowania niedozwolonych postanowień wzorców umownych oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,
– mogła z urzędu lub na wniosek strony zmienić treść umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej zawartej pomiędzy sprzedawcą a dystrybutorem lub operatorem systemu przesyłowego, w celu umożliwienia sprzedawcy sprzedaży paliw gazowych lub energii elektrycznej lub świadczenia odbiorcom usługi kompleksowej, lub zobowiązać strony tej umowy do jej zmiany.
Planowane są także zmiany w zakresie przepisów regulujących politykę energetyczną państwa w sposób pozwalający na elastyczne kształtowanie formuły dokumentu.
- Projekt nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną
Ministerstwo Energii proponuje zmiany w tzw. rozporządzeniu taryfowym poprzez wprowadzenie nowej taryfy w godzinach 23.00 – 7.00 z niższymi cenami i stawkami opłat. Taryfa ma być dedykowana odbiorcom w gospodarstwach domowych ogrzewających domy energią elektryczną oraz zużywających energię do ładowania samochodów elektrycznych. Nowa taryfa ma zachęcić użytkowników do racjonalnego wykorzystywania energii elektrycznej.
- Rynek mocy – koniec negocjacji z Komisją Europejską w ramach prenotyfikacji
Polski rząd zakończył negocjacje w sprawie rynku mocy. W ich wyniku ustalono, że nie będzie koszyków aukcyjnych, wszystkie elektrownie, stare i nowe, a także DSR i magazyny energii będą uczestniczyć w tych samych aukcjach i dostaną tą samą cenę za moc. Ponadto elektrownie, które wymagają nakładów inwestycyjnych powyżej 3 mln zł na MW otrzymają 15-letnie kontrakty mocowe, a jednostki z nakładami 0,5 mln zł na MW otrzymają kontrakty 5-letnie. Skrócono z 15 do 4 godzin czas, w którym elektrownie mają udostępniać moc, co promować będzie ESP i magazyny energii. Do rynku mocy dopuszczono także interkonektory, a od 2021 roku będą to mogły być bezpośrednio elektrownie zagraniczne.
NOWE PRAWO W CYBERPRZESTRZENI
- Projekt ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa
Ministerstwo Cyfryzacji przedstawiło projekt ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Konieczność kompleksowej regulacji wynika z potrzeby zapewnienia systemowego podejścia w obliczu stale rosnących i dynamicznie się zmieniających zagrożeń cyberbezpieczeństwa dla funkcjonowania państwa, gospodarki i społeczeństwa, jak również z konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/1148/UE.
System ma obejmować przedsiębiorców w wielu sektorach: energetycznym, bankowym, służby zdrowia, infrastruktury cyfrowej, transportu morskiego, którzy będą zobligowani do wdrożenia zabezpieczeń, szacowania ryzyka związanego z cyberbezpieczeństwem oraz przekazywania informacji o poważnych incydentach.
PRAWO OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
- Zgoda na marketing bezpośredni
UOKiK przygląda się telefonicznej kampanii Netii S.A. z/s w Warszawie. Ze skarg konsumentów i analizy rozmów sprzedażowych wynika, że przedsiębiorca, korzystając z gotowych baz danych pozyskanych od podmiotów trzecich, mógł dzwonić z ofertą do osób, od których nie miał wcześniejszej zgody na kontakt telefoniczny w tym celu. W wielu przypadkach próbowano pozyskać zgodę konsumenta podczas pierwszej rozmowy. Tymczasem zgodnie z Prawem telekomunikacyjnym, jeżeli przedsiębiorca chce prezentować swoją ofertę przez telefon, musi już przed pierwszą rozmową mieć jego zgodę na kontakt w celach marketingu bezpośredniego.
- 26 mln zł kary za reklamy suplementów diety
Reklamy suplementów diety RenoPuren Zatoki Hot i RenoPuren Zatoki Junior były prezentowane tak, aby sprawiały wrażenie, że mają właściwości lecznicze. Podczas, gdy suplementy diety nie leczą ani nie zapobiegają chorobom – są środkami spożywczymi, czyli żywnością.
W toku postępowania na zlecenie UOKiK, TNS sprawdził, jak widzowie odbierali kwestionowane reklamy. Wyniki badań potwierdziły zarzuty postawione przez urząd, znaczna część badanych konsumentów myśli, że produkty te mają właściwości lecznicze. Widzowie postrzegali te suplementy diety jako produkty, które są skuteczne w przypadku dolegliwości związanych z zatokami.
Za powyższe działania ukarana została Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o.o. z/s w Pabianicach w 25 809 824 zł. Spółka zmieniła kwestionowane przez UOKiK reklamy. Ponadto przedsiębiorca został zobowiązany do publikacji na własny koszt oświadczeń o tym, że wprowadzał w błąd, które pojawią się w telewizji Polsat, TVP 1 i na Youtube.
Decyzja nie jest prawomocna.
PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
- Zmiana Prawa zamówień publicznych
W dniu 14 listopada 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 września 2017 r. o zmianie ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych.
Nowelizacja dotyczy art. 131w ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych odnośnie podwyższenia maksymalnej wysokości jednorazowej zaliczki, która możliwa jest do udzielenia na poczet wykonania zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa udzielonego w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki. Wartość zaliczki zostaje podwyższona z dotychczasowych 25% do 33% wartości wynagrodzenia wykonawcy. Dalej zamawiający może udzielić kolejnych zaliczek pod warunkiem, że wykonawca w ramach realizacji zamówienia rozliczy środki w zakresie wartości poprzednio udzielanych zaliczek lub wykaże, iż zaangażował całość środków w zakresie wartości poprzednio udzielanych zaliczek.
Przepisy przejściowe nowelizacji stanowią, iż do umów w sprawach zamówień publicznych zawartych zarówno przed dniem wejścia w życie tej ustawy, jak i do umów zawartych po dniu wejścia w życie ustawy w następstwie postępowań o udzielenie zamówień publicznych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy ‒ stosuje się przepisy sprzed nowelizacji.
- Zmiany wysokości progów unijnych oraz średniego kursu złotego w stosunku do euro
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych wszczął procedurę legislacyjną mającą na celu wydanie:
– rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej,
– rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych,
– rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie określenia kwot wartości umów koncesji, od których uzależniony jest obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej.
W porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym kwoty wartości zamówień oraz konkursów, a także koncesji, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej ‒ ulegną podwyższeniu. Zmiana progów wynika z obowiązku nałożonego w art. 69 dyrektywy 2014/17/WE oraz art. 78 dyrektywy 2004/18/WE na Komisję Europejską, która zobowiązana jest do ich rewizji co 2 lata. Ten sam zapis został przeniesiony do nowych dyrektyw 2014/24/UE oraz 2014/25/UE.
Ponadto co 2 lata aktualizowany jest rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów kurs złotego w stosunku do euro. Podwyższeniu ulegną nie tylko kwoty euro, ale także ich równowartości w złotych z uwagi na wzrost średniego kursu złotego w stosunku do euro.
Zmiany dotyczące wysokości progów oraz nowy średni kurs złotego w stosunku do euro będą obowiązywały z dniem 1 stycznia 2018 r., z uwzględnieniem odpowiednich regulacji intertemporalnych zawartych w ww. rozporządzeniach.
- Wzmocnienie środków ochrony prawnej uczestników przetargu
W dniu 17 listopada br. Sąd Najwyższy podjął dwie jednobrzmiące uchwały (sygn. III CZP 56/17 oraz III CZP 58/17), w których przesądził, iż zarzuty odwołania od wyboru najkorzystniejszej oferty wniesione na podstawie art. 180 ust. 2 pkt. 6 ustawy Prawo zamówień publicznych (PZP) mogą obejmować także zaniechanie wykluczenia wykonawcy, który złożył ofertę wybraną przez zamawiającego lub zaniechanie odrzucenia oferty, która powinna podlegać odrzuceniu. W drugiej przywołanej uchwale Sąd stanął na stanowisku, iż art. 198f ust. 2 zdanie czwarte wyłącza możliwość uchylenia przez sąd okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. postanowienia Krajowej Izby Odwoławczej o odrzuceniu odwołania.
Sąd Najwyższy wskazał, że dla tzw. zamówień podprogowych, czyli o wartości zamówienia niższych niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 PZP, art. 180 ust. 2 PZP dokładnie określa przedmiot zaskarżenia, czyli to, co może w rzeczywistości podlegać zaskarżeniu. Przedmiotem odwołania jest bowiem wybór najkorzystniejszej oferty, ale ten wybór najkorzystniejszej oferty może być skarżony z rozmaitych powodów. W rozpatrywanych sprawach zarzuty dotyczyły tego, że wbrew stanowi faktycznemu zamawiający nie odrzucił oferty, lub nie wykluczył oferenta z przetargu, mimo istniejących ku temu przesłanek. Sąd Najwyższy sprecyzował, że ta kategoria zarzutów także determinuje ocenę czy wybór najkorzystniejszej oferty został zgodnie ze standardami PZP.
Odnosząc się do drugiego zagadnienia Sąd Najwyższy podkreślił, że postępowanie przed Krajową Izbą Odwoławczą było oceniane przez Trybunał Konstytucyjny jako tryb postępowania przedsądowego, a ustawodawca skierował rozstrzyganie tych spraw innemu organowi niż sądownictwo powszechne dlatego, że jest to organ wyspecjalizowany. Postępowanie odwoławcze przewidziane PZP przewiduje jeden, uniwersalny środek zaskarżenia na postanowienia Krajowej Izby Odwoławczej, od którego ustawodawca nie przewidział dalszej ścieżki odwoławczej.
ORZECZNICTWO
- Zakres odpowiedzialności właścicieli nieruchomości za szkody wynikające z zaśnieżonych chodników położonych wzdłuż nieruchomości
W dniu 24 listopada 2017r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 38/17), w której przesądził o zakresie odpowiedzialności właścicieli nieruchomości oraz gminy za szkodę wynikającą z nieuprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości.
Dotychczas oczywistym było ponoszenie za tego typu szkody odpowiedzialności przez właścicieli nieruchomości, albowiem to na nich spoczywa obowiązek uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników wzdłuż granicy nieruchomości, zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminie. W rezultacie odpowiedzialność ta związana jest z uchybieniem przez właściciela obowiązkowi ustawowemu, który na nim samym spoczywa.
W powyższej uchwale Sądu Najwyższego uznano, że szkoda wyrządzona nieuprzątnięciem zanieczyszczeń z chodnika stanowi również następstwo naruszenia przez gminę jej własnego obowiązku ustawowego wynikającego z powyżej przytoczonej ustawy, którym to obowiązkiem jest nadzór nad wykonywaniem przez właścicieli nieruchomości obowiązku uprzątnięcia zanieczyszczeń z chodnika, a w razie stwierdzenia uchybienia w tym zakresie, gmina ma obowiązek wydać decyzję nakazującą właścicielowi jego wykonanie.
W rezultacie powyższej uchwały, poszkodowani będą uprawnieni do dochodzenia roszczeń bezpośrednio od gmin. Wypłata przez gminę odszkodowania będzie ją uprawniać do dochodzenia roszczenia regresowego wobec właściciela, który swojemu obowiązkowi uchybił, albowiem w łańcuchu przyczynowo – skutkowym, u podstaw szkody leży bezpośrednio i przede wszystkim fakt niewykonania obowiązku uprzątnięcia chodnika.
Możliwość dochodzenia roszczeń bezpośrednio od gmin pozwoli poszkodowanym uniknąć trudności w egzekucji, w tym pozwoli uniknąć ewentualnej niewypłacalności właścicieli nieruchomości.
- Gwarancja minimalnej ochrony przez bezdomnością a przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
W dniu 18 października 2017 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 144 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji [zgodnie z którym egzekutor usuwa z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia), które mają być opróżnione lub wydane wierzycielowi, znajdujące się tam ruchomości, z wyjątkiem tych, które łącznie z nieruchomością (lokalem, pomieszczeniem) podlegają wydaniu wierzycielowi, i wzywa osoby przebywające na tej nieruchomości lub w tym lokalu (pomieszczeniu) do jego opuszczenia, z zagrożeniem zastosowania przymusu bezpośredniego, a w razie oporu podejmuje odpowiednie kroki w celu zastosowania przymusu bezpośredniego] w zakresie, w jakim odnosi się do egzekucji z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego, jest niezgodny z art. 30, art. 71 ust. 1 i art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez to że nie zawiera regulacji gwarantujących minimalną ochronę przed bezdomnością osobom, które nie są w stanie we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim odnosi się do egzekucji z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego.
Okoliczność, iż zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia, jest stanowiskiem ugruntowanym w orzecznictwie. Niemniej pojawiają się spory co do tego, jak powinien taki wniosek być sformułowany, aby odniósł zamierzony skutek.
- Przerwanie biegu przedawnienia tylko przez prawidłowo sformułowany wniosek o zawezwanie do próby ugodowej
W wyroku z dnia 20 lipca 2017 roku sygn. akt I CSK 716/16, Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia, ale jedynie co do wierzytelności w zawezwaniu tym precyzyjnie określonej zarówno co do przedmiotu, jak i jej wysokości. W wezwaniu do próby ugodowej należy oznaczyć zwięźle sprawę. Pismo procesowe zawierające taki wniosek powinno zawierać oznaczenie sprawy na tyle dokładnie, by można było stwierdzić co ma być przedmiotem postępowania pojednawczego, jakiego konkretnego stosunku prawnego ma ono dotyczyć. Zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia jedynie co do wierzytelności w zawezwaniu tym określonych, tak co do przedmiotu żądania, jak i wysokości. Nie przerywa zaś co do innych roszczeń, które mogą wynikać z tego samego stosunku prawnego, ani ponad kwotę w zawezwaniu określoną. Zwięzłe oznaczenie sprawy nie zwalnia wnioskodawcy od ścisłego sprecyzowania jego żądania tak, aby było wiadomo, jakie roszczenia, w jakiej wysokości i kiedy wymagalne są objęte wnioskiem. Bez spełnienia tego wymogu nie można byłoby wiązać z zawezwaniem do próby ugodowej skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia, skoro z zawezwania nie wynika nawet, z jakimi roszczeniami występuje wnioskodawca.
Wyrok w tej sprawie dotyczył żądania ukształtowania zasad dalszego korzystania z nieruchomości, na której posadowiona została linia energetyczna wysokiego napięcia. W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazali, że nie zawarto z nimi żadnej umowy umożliwiającej legalne korzystanie z tej linii. Jednocześnie posadowione na nieruchomości urządzenia uniemożliwiają jakiekolwiek korzystanie z niej. Zdaniem Sądu Najwyższego tak określone żądanie nie spełnia warunków zwięzłego oznaczenia sprawy w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego (art. 185 § 1), nie skonkretyzowano w nim stosunku prawnego, który miał być przedmiotem postępowania pojednawczego. Powoływanie się na bliżej nieokreśloną umowę było w tym względzie niewystarczające, ponieważ w odniesieniu do nieruchomości można zawierać różne umowy, i nie wszystkie zmierzają do uregulowania stosunków prawnorzeczowych (np. umowa dzierżawy). W konsekwencji zawarte we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej żądanie umownego ukształtowania zasad dalszego korzystania z nieruchomości nie spowodowało przerwy biegu zasiedzenia służebności.